Şərbətoğlu evi və ya Kompani evi (fars. خانه شربتاوغلی) — Qacar sülaləsi dövründə Təbrizdə inşa edilmiş tarixi binalardan biri. Bina Təbrizin Sərxab məhəlləsinin sərxab qapısı səmtində, hazırda Təbriz Mədəniyyət Evi adlanan ərazidə yerləşməkdədir. Bu tikili, 2001-ci ilin 25 fevralında 3222 sayı ilə İranın milli abidələri siyahısına daxil edilmişdir.[2]
Şərbətoğlu evi və ya Kompani evi | |
---|---|
![]() | |
38°05′03″ şm. e. 46°17′57″ ş. u.HGYO | |
Ölkə | |
Yerləşir | Təbriz şəhərinin Sərxab məhəlləsi |
Tikilmə tarixi | Qacar sülaləsi dövrü |
Vəziyyəti | İşlək |
Ev bir xalça taciri tərəfindən Qacar sülaləsinin ikinci dövründə şəxsi istifadə üçün inşa etdirilmiş, Pəhləvi dövründə bağ da əlavə edilnişdir. 1990-cı ildə Təbriz Bələdiyyəsi tərəfindən satın alınmış və restavrasiya etdirilərək Təbriz Mədəniyyət Mərkəzi olaraq istifadə edilmişdir. Hal-hazırda bu binada İranşünaslıq Fondunun Şərqi Azərbaycan ostanı şöbəsi fəaliyyət göstərməkdədir.[3][4]
Bu tikili Sərxab məhəlləsində yerləşir və ümumilikdə 1500 kvadrat metr sahəyə, 1300 kvadrat metr tikili sahəsinə malikdir. Üç mərtəbədən ibarət olan binada şimal və cənub olmaqla iki həyət mövcuddur. Şimal həyəti, küçə səviyyəsindən aşağıda yerləşir. Giriş qapısı binanın şimal tərəfində yerləşir və bir qapı vasitəsilə şimal həyətinə açılır; bir neçə pillə vasitəsilə isə birinci mərtəbəyə keçid təmin olunur.[5][6]
Cənub həyəti, əvvəlcə üstüörtülü olmuş, ağ kərpic tağlı bir dəhliz vasitəsilə cənub küçəsinə çıxır. Bu dəhliz bir neçə evlə birləşir və sonunda tağlı giriş və xüsusi üsulla bəzədilmiş kərpic portal ilə tamamlanır.[5][4]
Binanın mərkəzi hissəsi üç mərtəbədən ibarətdir. Zəmin qatında bir neçə bir-birinə keçidli otaq yerləşir. Tağ örtüyünə malik olan zirzəmi, bir neçə keçidli dəhlizdən ibarətdir və şimal həyətindən, iki pilləkən vasitəsilə ona enmək mümkündür. Zəmin qatla birinci mərtəbə arasında əlaqə mərkəzi pilləkən vasitəsilə təmin edilir. Birinci mərtəbənin mərkəzində isə böyük bir salon yerləşir.[5][3]
Şimal fasadı kərpic naxışlarla bəzədilmişdir. Cənub tərəfi isə on iki ədəd taxta sütun və onların üzərində yerləşən gipslə işlənmiş sütun başlıqları ilə seçilir. Cənub həyətinin şərq cəbhəsində tağlı kərpic elementlər, qərb cəbhəsində isə iki mərtəbəli bina yerləşir. Mərkəzi pilləkən vasitəsilə zəmin qata enilir; burada hər iki tərəfdə bir-birinə açılan iki otaq yerləşir. Bu hissənin alt mərtəbəsi də tağlı örtüklərlə inşa edilmiş və bir neçə bir-birinə keçidli otaqdan ibarətdir. Bina ümumilikdə Qacarlar dövrünün sonlarında inşa edilmişdir.[3][6]