 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Albasdı — (türk: Albastı; özbək: Alvasti; tatar, qırğız, qazax: Албасты, çuvaş: Алпастă, ing. Al Basty, rus. Албасты́) — qədim qadın ruhu, Qafqaz dağları folklorunda günahın təcəssümü. Mənşəyi Şumer mifologiyasına qədər gedib çıxır. Türk dillərində "Al" qırmızı, "bastı" isə təzyiq və ya basqı deməkdir.
Albasdı mifinin bir variantı Şumer dövrünə qədər uzanır və Lilitin adlarından biri kimi qeyd olunur.[1] Sonrakı rabbinik Talmud şərhlərində o, Adəmin ilk arvadı hesab olunurdu, iradəsi və müstəqilliyi səbəbindən cənnətdən qovulmuşdu. Bu formada Lilit ətrafında formalaşan mifologiya müxtəlif bölgələrdə yerli xüsusiyyətlər nəzərə alınmaqla Albasdıya da aid edilmişdir.[2]
Türk folklorunda Albasdı tez-tez Mare və ya Sukkubus (yuxu cinləri) ilə qarışdırılıb, eyni zamanda kişilərin erotik yuxularına girən bir sıra Orta Şərq qadın ruhları ilə eyniləşdirilib.[3] Lakin Albasdı haqqında əfsanələrin fərqli cəhəti onun cinsi xarakter daşımamasıdır. O, günahkar ruhları olan insanlara,[3] xüsusilə də ailəsində qanlı cinayətlər törədilmiş və cəzasız qalmış şəxslərə gəlir. Ruh türk folklorunda əsasən Al Karısı adı ilə tanınır.[4] İnanclara görə, o, əsasən doğuşdan sonrakı dövrdə olan qadınları izləyir və bu, psixoloji problemlərin yaranmasına səbəb olur. Buna görə də, həmin qadınlara 40 gün boyunca xüsusi baxım tətbiq olunurdu.[5]
Tədqiqatçı Özhan Öztürkə görə, Albasdının gəldiyi insanlar “şiddətli qızdırma ilə oyanırlar... O, həmçinin atları oğurlaması ilə tanınır. Səhər saatlarında atlar tərləmiş və yorğun tapılır, gün boyu işləmək iqtidarında olmurlar. Onun bu əzabları səbəbindən ona qırmızı ana da deyilir.”[6]
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|