Aleksandr Samoylovic - Wikipedia - Ureyim.az

A. Samayloviç 29 dekabr 1880-ci ildə Nijni-Novqorodda dünyaya gəlmişdir. Peterburq universitetində Smirnov, Bartold, Rozen kimi müəllimlərdən dərslər almış şərq dillərini öyrənmişdir. 1903-cü ildə məzun olduqdan sonra Melioranskinin yönləndirməsi və tələbə ikən Türkmənistanda qatılmış olduğu elmi səfərin təsiri ilə Türkmən ləhcəsi üzəində araşdırmalara başladı və 1906-cı ildə Melioranskinin ölümündən sonra universitetdə onun dərslərini davam etdirdi. Bundan sonrakı ildə Tatar ədəbiyyatı kafedrasına dosent vəzifəsinə təyin edildi. 1908-ci ildə Rusiya Arxeologiya Cəmiyyətinə və ardından Rus Coğrafiya Cəmiyyətinə üzv seçildi.

Eyni dövrdə Şərq Muzeyində konservator vəzifəsini icra etdi. 1910-cu ildə Sankt-Peterburqda təsis edilən Şərq Dilləri Akademiyasında Türk dili müəllimli vəzifəsinə təyin edildi. Bir il sonra tələbə ikən getdiyi Anadoluya təkrar gedərək araşdırmalar apardı. 1912-ci ildə Krımda müəllimlərə tatar dilinin qrammatikasını öyrətdi; bu dönəmdə dialekt üzərində də çalışmış dil və etnoqrafiya üçün materiallar toplamışdır.

1913-cü ildə o, Budapeşt, Vyana, Paris və Berlinə elmi səfərlər etmişdir. 1917-ci ildə professorluğa yüksəldi. 1917-ci il Bolşevik İnqilabından sonra Rusiyada Şərqşünaslıq sahəsində aparılan islahatlarda fəal rol oynamışdı. 1922-ci ildə Petrograd Canlı Şərq Dilləri İnstitutunun direktoru seçilib, burada türk ləhçələrini tədris etdi. 1924-cü ildə burada Türkologiya seminariyasının qurulmasının ilk təşəbbüskarı oldu.

1925-ci ildə Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 1929-cu ildə isə həqiqi üzvü seçildi. 1926-cı ildə Bakıda toplanan türkoloji qurultayda iştirak etdi. Türkiyyədə keçirilən Türk dili qurultayına da qatılmışdır. Peterburg və Berlin universitetləri arasında V. Radlov ilə V. Banq ətrafında illərlə davam edən elmi mübahisələrdə dövrün şərtlərini vurğulayaraq Radlovu müdafiə etdi.

1927-ci ildə Radlovun lüğəti düzəldilərək əlavələrlə yenidən nəşr olunması üçün Türkiyəyə göndərildi, ancaq edilən iş birliyi görüşlərindən nəticə alınmadı. Bu məqsədlə Rusiya Elmlər Akademiyasında yaradılan komissiyada iştirak etmişdir. 1934-cü ildə Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru təyin edilmişdir. 1938-ci il fevralın 13-də vəfat etmişdir.

• Книга рассказов о битвах текинцев // ЗВОРАО. 1906. Т. 16, вып. 4. С. 0201–0211;
• По поводу издания Н. П. Остроумова "Светоч ислама" // Там же. 1908. Т. 18, вып. 4. С. 0210;
• Материалы по среднеазиатско-турецкой литературе. 1;
• Кр. опись среднеаз. рукописного собрания А. Самойловича // Там же. 1909. Т. 19, вып. 1. С. 01–030;
• "Вот — вагонный пассажир": Песенка-сатира ташкентских сартов // Там же. 1910. Т. 19, вып. 4. С. 0159–0163;
• Шейбани-намэ. Персидский "уникум" библиотеки хивинского хана // Там же. С. 064–0176;
• Хивинская сатира на казак-киргизов // Там же. 1911. Т. 20, вып. 1. С. 052–055;
• Среднеазиатско-турецкие надписи на глиняном кувшине из Сарайчика // Там же. 1912. Т. 21, вып. 1. С. 038–046;
• Бахчисарайский певец, поэт, летописец и метеоролог, Хабибулла-Керем. Симферополь, 1913;
• Абду-с-Саттар-казы. Книга рассказов о битвах текинцев. СПб., 1914;
• Материалы по среднеазиатско-турецкой литературе. 2: Третье дополнение к указателю песен Махтумкули. 3: Стихи Доулет-Мамеда моллы, отца Махтумкули // ЗВОРАО. 1914. Т. 22, вып. 1/2. С. 127–154;
• Запретные слова в языке казак-киргизской замужней женщины: (Посвящается памяти В. И. Ламанского) // ЖС. 1915. Вып. 1/2. С. 161–168;
• Опытъ краткой крымско-татарской грамматики// Таврическая Губернская Земская Управа. Отдълъ народного образования/ Петроградъ. Тип. И.Бораганскаго, В. О. Средній пр., 1–10.1916.
• Турецкий народец хотоны. 2: Хотонские записи Потанина // ЗВОРАО. 1916. Т. 23, вып. 3/4. С. 278–290;
• Руководство для практического изучения османско-турецкого языка. Ч. 2, вып. 1. Пг., 1917;
• Собрание стихотворений императора Бабура. Ч. 1: Текст. Пг., 1917;
• Литература турецких народов // ЛВ. 1920. Вып. 1. С. 34–49;
• Некоторые дополнения к классификации турецких языков. Пг., 1922;
• В. В. Радлов как турколог // НВ. 1922. № 2. С. 707–712;
• Турецкие и монгольские элементы в населении Афганистана // Афганистан. М., 1924. С. 98–107;
• Первый Всеазербайджанский съезд краеведения // Краеведение. 1924. № 4. С. 442–444;
• Краткая учебная грамматика современного османско-турецкого языка. Л., 1925;
• Кавказ и турецкий мир // ИООИАз. 1926. № 2. С. 3–31;
• Современное состояние и ближайшие задачи изучения турецких языков // Всесоюзный Тюркологический съезд, 1926. С. 131–139 (см. также с. 151–152 и 178–179);
• К вопросу о двенадцатилетнем животном цикле у тюркских народов // Восточные записки. Л., 1927. Т. 1. С. 147–162;
• Туркестанский устав-рисоля цеха артистов // МЭ. 1927. Т. 3, вып. 2. С. 53–56;
• Очерки по истории туркменской литературы // Туркмения. Т. 1. Л., 1929. С. 123–167;
• Иранский героический эпос в литературах тюркских народов Средней Азии // Фердовси. (934–1934). Л., 1934. С. 161–174;
• Второй лингвистический конгресс в Турции и советско-турецкие научные отношения // ВАН СССР. 1935. № 1. С. 451–462;
• Туркология и новое учение о языке // Марр, 1935. С. 113–120;
• Стамбульские впечатления 1936 г. // Звезда. 1936. № 12. С. 161–168;
• Богатый и бедный в тюркских языках // ИАН СССР. ООН. 1936. № 4. С. 21–66;
• Памяти великого тюрколога академика В. В. Радлова // РН. 1937. № 2. С. 79–81;
• О среднеазиатско-турецком литературном языке и его отношении к другим турецким языкам // ВЯ. 1997. № 2. С. 165–168;
• Избранные труды о Крыме. Симферополь, 2000.
• "Название дней недели у турецких народов"
• "К вопросу о наследниках хазар и их культуры"
• Самойлович А. Н. Избранные труды о Крыме / А. Н. Самойлович. – Симферополь : Доля, 2000. – 293 с. – (Бильги чокърагъы (Источник знаний))

• Александр Самойлович на сайте однофамильцев Самойловичей
• САМОЙЛОВИЧ Александр Николаевич (1880–1938) в энциклопедии репрессированных востоковедов
• АРХИВНЫЕ ДОКУМЕНТЫ О ГИБЕЛИ АКАДЕМИКА А. Н. САМОЙЛОВИЧА