Hormuz Adasi - Wikipedia - Ureyim.az

Hörmüz adası Hörmüz boğazının şimalında, Oman ilə İran körfəzləri arasında qərarlaşır. Ada materik sahilindən 8 km məsafədəfir. 7x8 km ölçüdə olan ölçüdə oval formaya malikdir. Adanın sahəsi 42 km² təşkil edir. Hörmüz adasından cənub şərqdə boğazın ən böyük adası olan Qeşm adası və Larek adası yerləşir. Ada vulkan mənşəlidir. Ərazisi təpələrlə örtülüdür. Maksimal hündürlüyü 186 metrdir. Faydalı qazıntısı qırmızı oxradır^[1]

Sahilləri əsasən qumlu çimərliklərdən ibarətdir, bəzi yerlərdə suya doğru sıldırımlar çıxır. Əsas limandan şərqdə şoran bitkili.axınların kiçik qabarma sistemi vardır. Adanın əksər hissəsində bitki örtüyü yoxdur.^[2]

Ada ərazisində ədən qağayısı və Sternula albifrons^[2] kimi dəniz quşlarını müşahidə etmək olur.

Qədim zamanlarda adanın adı Harmosiya olmuşdur. Ərəblər isə adanı Dşerun adlandırırlar.

III əsrdə adanı Fars imperiyası olan Sasanilər ələ keçirmişlər. Ərəb xilafətinin öz ərazilərini genişləndirməsi zamanı (632–661) ada ərəblərin nəzarətinə keçmişdir. Bu zaman ada əsas liman və bazar rolunu oynayırdı. Təqribi olaraq 1200-cü ildən ada Hindistan və Çin hərəkət edən yüklər buradan daşınırdı^[1]. XIII əsrin ortalarından ada monqolların nəzarətinə keçir. Bu zaman adanı iki dəfə venesiyalı səyyah Marko Polo ziyarət etmişdir.

Sonradan ada Termurilərin hakimiyyəti altına düşmüşdür. Ada bir müddət Səfəvilərin nəzarətinə keçmişdir. Bu mühüm əhəmiyyətli limanı çinli Çjen Xe ziyarət etmişdir (1414–1415, 1421–1422 və 1433). 1475-ci ildə adada həmçinin rus səyyahı olan Afanasi Nikitin belə olmuşdur.

XIV əsrdə adanı ərəb dövləti olan Hörmüz idarə edirdi. Portuqal–Səfəvi müharibəsi zamanı 1507-ci ildə Hörmüz portuqallar tərəfindən işğal edilir. Hörmüz boğazını nəzarətdə saxlamaq məqsədi ilə portuqallar adada Hörmüz qalasını inşa edirlər. 1622-ci ildə Hörmüz döyüşü baş tutur. I Şah Abbas İngilis donanmasının köməyi ilə adanı geri qaytara bilir.

Adada daimi yaşayışı olan yeganə yaşayış məntəqəsi balıqçı kəndi olan Hörmüzdür. Kənd adanın şimalında yerləşir. Bununla belə adada olan əkin yerləri və bağların ətrafında müvvəqəti yaşayış yerləri vardır. Adanın əhalisi yay vaxtı azalır. Bu isə miqrasiya ilə əlaqədardır^[1]. Adaya ən yaxın iri yaşayış məntəqəsi Bəndər-Abbas limanıdır. O da adadan 20 km şimal-qərbdə yerləşir.

2008-ci ildə adada dünya tarixinin ən böyük xalçası yaradılmışdır. Kompozisiya "Fars körfəzi" adlanır. Onun sahəsi 1200 m² olmuşdur.^[3]