Hadrut Rayonu - Wikipedia - Ureyim.az

"Hadrut" kürd dilində "had" - sahil, "du" - iki "rut" - çay sözlərindən düzələrək "İki çay sahili" mənasını verir. Həmin ifadənin farsca variantı "Hadi dü rud" şəklindədir.

08.08.1930-cu il tarixində Şuşa və Cəbrayıl qəzalarının hissələrindən Azərbaycan SSR-in Dizak rayonu yaradılıb^[1].

1933-cü ildən Azərbaycan SSR-in Dizak rayonunda "Koltntesakan" adlı rayon qəzeti nəşr olunmağa bağlayıb.

Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 17.09.1939-cu il tarixli Qərarı ilə Dizak rayonunun adı dəyişdirilərək "Hadrut rayonu" adlandırılıb^[2].

Hadrut rayonunda 1986-cı il üçün 11 məktəbəqədər və 28 ümumi təhsil məktəbi, orta-ixtisas məktəbi (texnikum), 1 musiqi məktəbi, 11 mədəniyyət evi, 22 klub, 41 kitabxana, 33 film qurğusu, 6 xəstəxana fəaliyyət göstərirdi.

1962-ci ildən Hadrutda radio verilişlərinin yerli redaksiyası fəaliyyət göstərirdi.

Qarabağ münaqişəsinin başlaması ilə Hadrut rayonunda millətlərarası atışmalar baş verdi. 1991-ci ilin yazında Ermənistan SSR-in təşəbbüsü ilə rayonun 14 kəndinin əhalisi Ermənistana köçürüldü^[3].

"Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini ləğv etmək haqqında" Azərbaycan Respublikasının 26 noyabr 1991-ci il tarixli 279-XII nömrəli Qanunun 3-cü və 4-cü hissələri ilə qərara alınmışdır: "3.  Əsgəran və Hadrut rayonları ləğv edilsin. 4... Hadrut rayonunun ərazisi isə Xocavənd rayonunun tərkibinə verilsin"^[4].

Birinci Qarabağ Müharibəsi zamanı keçmiş Hadrut rayonunun ərazisi Ermənistan ordusunun nəzarətinə keçib və qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası tərəfindən 1992-2023-cü illər ərzində bu ərazilər "Hadrut rayonu" kimi idarə olunub. Həmin dövr əraizndə Hadrutda hər hansı tikinti-quruculuq işləri aparılmayıb, yalnız Azərbaycan əsilli ermənistan generalı Kamo Ağacanyan Hadrutda villa tiktirib^[5].

İkinci Qarabağ Müharibəsi nəticəsində qeyd olunan ərazilər Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətinə qaytarılıb.