Əbu Abdillah Məhəmməd ibn Abdillah ibn Məhəmməd əl-Hakim ən-Nisaburi (ərəb. الحاكم النيسابوري; 4 mart 933[2], Nişapur – 3 avqust 1014[2], Nişapur) — "əl-Müstədrək" adlı əsərin müəllifi olan hədis hafizi.[3]
Hakim ən-Nisaburi | |
---|---|
ərəb. محمد الحاكم النيسابوري ərəb. محمد بن عبد الله بن حمدويه بن نعيم الضبي[1] | |
Doğum tarixi | 4 mart 933[2] |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 3 avqust 1014[2] (81 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Vəfat səbəbi | insult |
Tanınmış yetirmələri | Darəqutni, Beyhəqi |
3 Rəbiül-əvvəl 321-ci ilədə (mart 933) Nişaburda doğulub. Babalarına nisbətlə İbnül-Bəyyi, Dəbbi və Təhmani nisbələri ilə də tanınır. Nişabur qazısı olduğu üçün ona Hakim ləqəbi verilib. 9 yaşından hədis öyrənməyə başlayıb. İbn Hibbana, İbnül-Əxrama, Əbül-Abbas Əsama, Əbu Əli ən-Nisaburiyə, Hakim əl-Kəbirə və Əbül-Vəlid əl-Uməviyə tələbəlik edib. Əbu Osman əl-Məğribi, Əbu Yalə Xəlili, Əbu Zər əl-Hərəvi, Beyhəqi, Əbu Saleh əl-Müəzzin və Əbdülkərim ibn Həvazin Qureyşi onun tələbələridir.[4]
O, 3 Səfər 405-ci (3 avqust 1014) ildə vəfat etmişdir. Əbu Yalə əl-Xəlilinin onun 403-cü (1012) ildə vəfat etdiyini deməsi isə bir unutqanlıq (və ya yanılma) olaraq qəbul edilmişdir.[3]
Mənbələrdə Hakimin güclü bir hədis hafizi olduğu qeyd olunur. Müəllimlərindən hədis hafizi və tənqidçisi olan Əbül-Hüseyn Məhəmməd ibn Məhəmməd əl-Həccaci onun özündən daha güclü bir hafiz olduğunu söyləyir, dövrün tanınmış mühəddisi Hakim əl-Kəbir isə yerini ancaq tələbəsi onun doldura biləcəyini demişdir. Çağdaşı və həmşəhərlisi olan hədis hafizi Əbu Həzim əl-Əbduyi, hədisləri əzbərləmə və onların qüsurlarını bilmə sahəsində Nişaburda Müslimdən sonra yetişən nadir hafizlar arasında Hakimin adını da çəkir və İslam dünyasında hər dövrdə bir-birinə bərabər alimlər olsa da, onun dövründə Hakimin tayı olmadığını bildirir.[5][6] Darəqutni isə Hakimin hafizəsinin Əbu Abdullah İbn Məndənin hafizəsindən daha möhkəm olduğunu qeyd etmişdir.