III Rusiya Ordusu — ağ hərəkatdan fərqli olaraq keçmiş imperiyadan ayrılmış yeni milli dövlətləri tanıyan Rusiya Siyasi Komitəsinin tərkibində olan, formal olaraq Pyotr Vrangelə tabe olan, əslində isə Boris Savinkovun Polşameyilli ağ ordu. Polşa ərazisində formalaşmışdır. 1920-ci ilin noyabrında Ukrayna qoşunları və Bulak-Balaxoviç ordusu ilə birlikdə bolşeviklərə qarşı vuruşmuşdur. Hərbi birləşmə XIV Qızıl Ordu tərəfindən məğlubiyyətə uğradılmış və Polşa hakimiyyət orqanları tərəfindən internat edilmişdir.
III Rusiya Ordusu | |
---|---|
Ölkə | |
Döyüşlər |
4 sentyabr 1920-ci ildə general Pyotr Vrangelin Rusiya ordusu I və II ordulara bölünmüşdü. Rusiya Siyasi Komitəsinin tapşırığı ilə Boris Savinkovun Polşada təşkil etdiyi rus qoşunları Vrangelə tabe olunduqdan sonra III Ordu adlandırılmışdır. Mövcud olduğu müddət ərzində ordu Polşa və Ukrayna qoşunlarının nəzarətində olan ərazidə yerləşdiyinə görə onu daha çox III Rusiya Ordusu adlandırmışdılar.[1]
Ordunun əsasını 23 iyun 1920-ci ildə Polşa rəhbəri Yuzef Pilsudski ilə əldə olunan razılaşmadan sonra Boris Savinkovun Rusiya Siyasi Komitəsi adından yaratdığı birləşmələr təşkil edirdi. Bu, o zamanlar onlar üçün əlverişsiz dönüş almış Sovet–Polşa müharibəsinə antibolşevik xarakter vermək üçün polyaklara lazım idi. Polşadakı rus dəstəsinin ilk əmri 1 iyul 1920-ci ildə Brestdə general-leytenant Pyotr Qlazenap tərəfindən verilmişdir. Rus hərbi birləşməsinin tərkibi əvvəlcə üç piyada və bir süvari alayı, artilleriya diviziyası və yardımçı birləşmələrdən ibarət idi, ümumi gücü 5000 nəfərdən çox deyildi. Avqust ayında Qızıl Ordudan Polşa tərəfinə keçən kazaklardan ayrıca üç alaylı süvari diviziyasının yaradılması qərara alınmışdır. 2-ci atıcı diviziyasının formalaşması başlamışdır. 13 sentyabr tarixinə olan məlumata görə, birləşmə 4224 əsgər, zabit və hərbi qulluqçudan ibarət idi.[2]
Hərbi birləşmənin komandiri general-leytenant Boris Permikin idi.
Sonradan osavul Salnikovun kazak briqadası[4] kazak alayının və əlahiddə batareyanın[5] tərkibində orduya daxil edilmişdir.
1920-ci il oktyabrın əvvəlində 3-cü Rusiya Ordusunun hissələri cəbhəyə gətirilməyə başlamışdır, lakin 18 oktyabr 1920-ci ildə Polşa və SSRİ arasında atəşkəs qüvvəyə minmişdir. Döyüş əməliyyatları III Rusiya Ordusunun hissələrinin geri çəkildiyi Ukrayna Xalq Respublikasının Ordusu tərəfindən davam etdirilmişdir. 1920-ci ilin noyabrında ukraynalılar və ruslar birlikdə Podolsk quberniyasına hücuma keçməyə cəhd etdilər, lakin onlar məğlubiyyətə uğramış və internasiya olunduğu Polşa ərazisinə geri çəkilməyə məcbur olmuşdular.[6]
1921-ci ildə ordu 2 saylı dəstəyə çevrilmişdi. 1 saylı dəstə keçmiş Bulak-Balahoviçin Rusiya Xalq Könüllü Ordusu idi. Bundan sonra onun tərxis olunmasına başlanılmışdır.[6]
Boris Smislovski daha sonra III Orduda vuruşmuşdur. O, İkinci Dünya müharibəsində rusdilli "Rusland" Diviziyasına komandirlik etmiş Vermaxt generalı olmuşdur.[7]