 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
"Medeya" — Senekanın b.e. 62-ci ildə yazdığı faciəsi. Evripidin eyniadlı faciəsi, eləcə də Ovidin salamat qalmamış "Medeya" əsəri əsasında yazılmışdır və "fabula crepidata" hesab edilir.
| Medeya | |
|---|---|
| lat. Medea | |
| Müəllif | Seneka Lutsi[1][2] |
| Orijinal dili | latın dili[1] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Əsər Medeyanın xəyanətkar həyat yoldaşı Yason və padşah Kreona qarşı intiqam almasından bəhs edir. Baş rol Medeya tamaşanın sətirlərinin yarısından çoxunu çatdırır.[3] "Medeya" bir çox mövzuya müraciət edir, bunlardan biri Medayanın insanların təbii qanunları pozmasının "ödənişini" təmsil etməsidir. O, Yasonu günahlarına görə cəzalandırmaq üçün tanrılar tərəfindən göndərilmişdi. Başqa bir mövzu onun güclü səsidir ki, onu padşah Kreon belə susdura bilmirdi.[4]
Medeya Yasona aşiq olmuş və o, Qızıl yunu axtarmaq üçün öz vətəni Kolxidaya səfər etmiş, fövqəltəbii güclərindən istifadə edərək atası padşah Eetin qoyduğu vəzifələri yerinə yetirmişdir.[5] Üç vəzifə bu idi: alovlu öküzləri boyunduruq etmək, nəhənglərlə yarışmaq və yununu qoruyan əjdahanı öldürmək. Yason uğur qazandıqdan sonra Medeya atasının fikrini yayındırmaq və onların qaçmasını təmin etmək üçün öz qardaşını öldürmüşdü.[6]
Pelinin öldürülməsindən sonra Yason, onun həyat yoldaşı və uşaqları Korinfdə sürgündə qalmışdılar. Padşah Kreon Yasonu özünə kürəkən seçəndə Medeya həyat yoldaşından boşanır və padşah tərəfindən yenidən sürgünə getməyi əmr edir. Bir günlük möhlət üçün yalvararaq, Yasonun nişanlısı Kreusaya baş geyimi və cadugərlik iksirləri ilə doymuş boyunbağı göndərir. Gəlin onları taxan kimi hədiyyələr alovlandı və köməyə gələn bədbəxt qadın da, valideynləri ilə birlikdə yandı. Sonra Medeya Yasonun doğulan oğullarını atalarının gözü önündə öldürür və səmaya uçur.[7]
Evripidin eyniadlı faciəsi Senekanın versiyası ilə oxşarlıqları paylaşsa da, onlar da əhəmiyyətli mənada fərqlidirlər. Senekanın "Medeya" əsəri Evripidindən sonra yazılmışdır və onun protaqonisti ənənəvi roldan çıxmışdır.[8] Senekanın versiyasında əsər Medeyanın Yason və Kreona nifrətini ifadə etməsi ilə başlayır,[9] Evripid isə Medeyanı daha sonra Medeyanı təqdim edir. Evripidin "Medeya" sındakı xor ona rəğbət bəslədiyi halda, Senekanın "Medeya"sındakı xor stoik əxlaqını əks etdirərək tamaşa boyu obyektiv mövqe tutur.[10]
Yason Seneka tərəfindən daha cəlbedici bir fiqur kimi təqdim edilmişdir və beləliklə, Medeyanın ehtirasının əsaslandırılmasını gücləndirmişdi.[11] Buna baxmayaraq, Seneka versiyasında artan səhnə zorakılığı[12] və onun əlavə dəhşətliliyi Evripidin əsərindən daha kobud və daha sensasiyalı versiyası kimi qəbul edilməsinə səbəb olmuşdur.[13]
Əsərdə coğrafi kəşflər dövründə Senekanın Yeni dünyanın kəşfini proqnozlaşdırdığına inanılan bir hissə var.[14] Bu misralar Kristofer Kolumbun "Peyğəmbərliklər kitabı" daxil edilmişdir.[15][16] Onlar:[17]
1967-ci ildə bəstəkar Yanis Ksenakis "Medeya"nın teatrlaşdırılmış tamaşası üçün musiqi yazmışdır və sonradan dəfələrlə konsert proqramlarında səsləndirilmişdir.[18]
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|