. Ureyim.az

Meri Deyli - Wikipedia - Ureyim.az

Ana Səhifə - Meri Deyli

Meri Deyli (ing. Mary Daly; 16 oktyabr 1928[2][3][…], Skenektadi[d], Nyu-York ştatı[4] – 3 yanvar 2010[2][3][…]) — amerikalı radikal feminist filosof və ilahiyyatçı. Özünü "radikal feminist" kimi təsvir edən Deyli, 33 il boyunca Boston Kollecində (Cizvitlər tərəfindən idarə olunan universitet) dərs demişdir.[5][6]Meri əvvəllər katolik olsa da, 1970-ci illərin əvvəllərində xristianlıqdan imtina etmişdi. Deyli 1999-cu ildə Boston Kollecinin siyasətini pozaraq irəliləmiş qadın araşdırmaları dərslərinə kişi tələbələri buraxmaqdan imtina etdiyi üçün işindən ayrılmışdır.[7]O, kişi tələbələri giriş dərslərinə qəbul edir və irəliləmiş kursları almaq istəyənlərə xüsusi dərslər keçirdi.

Meri Deyli
Doğum tarixi 16 oktyabr 1928(1928-10-16)[2][3][…]
Doğum yeri
  • Skenektadi[d], Nyu-York ştatı, ABŞ[4]
Vəfat tarixi 3 yanvar 2010(2010-01-03)[2][3][…] (81 yaşında)
Elm sahələri feminizm, fəlsəfə[1], teologiya[1]
İş yeri
  • Boston Universiteti
Təhsili
  • Amerika Katolik Universiteti,
  • Fribursk Universiteti[d]

Mündəricat

  • 1 Həyatı və təhsili
  • 2 Karyerası
  • 3 Əsərləri
  • 4 Tənqidlər və mübahisələr
  • 5 Biblioqrafiya
    • 5.1 Kibaları
    • 5.2 Məqalələri
  • 6 İstinadlar
  • 7 Xarici keçidlər

Həyatı və təhsili

redaktə

Meri Deyli 16 oktyabr 1928-ci ildə Nyu-York ştatının Şeneqtadi şəhərində anadan olmuşdur. Ailənin tək uşaq idi. Onun anası evdar qadın, atası isə səyyar satıcı idi.[8]Deyli katolik mühitində böyümüşdür – hər iki valideyni irland katoliki idi və o, uşaqlıqda katolik məktəblərində təhsil almışdır. Meri erkən yaşlarında mistik təcrübələr yaşadığını və təbiətdə ilahi varlığın mövcudluğunu hiss etdiyini bildirmişdir.[9]Deyli 1950-ci ildə Sent-Rouz Kollecindən İngilis dili üzrə bakalavr dərəcəsi almışdır. Daha sonra Katolik Amerika Universitetində İngilis dili üzrə magistr dərəcəsi qazanmışdır.[10]1953-cü ildə Sent-Meri Kollecindən din sahəsində fəlsəfə doktoru (PhD) dərəcəsi almışdır. O, daha sonra İsveçrədəki Friburq Universitetindən müqəddəs ilahiyyat və fəlsəfə sahəsində iki əlavə doktorluq dərəcəsi qazanmışdır.[11]

Karyerası

redaktə

Deyli 1967-1999-cu illərdə Boston Kollecində teologiya, feminist etika və patriarxiya mövzusunda dərslər keçirdi.[12]

Onun ilk kitabı – "Kilsə" (1968) dərc edildikdən sonra, universitet rəhbərliyi Deyliyə müddətli müqavilə verdi və onu işdən çıxarmaqla hədələdi. Lakin tələbələrin və ictimaiyyətin (o dövrdə tələbələr yalnız kişilər idi) geniş dəstəyi nəticəsində Deyliyə daimi müəllimlik hüququ (ing. tenure) verildi.

Deyli kişiləri bəzi dərslərinə buraxmadığı üçün yenidən intizam tədbirləri ilə üzləşdi. O bildirirdi ki, kişilərin sinifdə olması müzakirələri məhdudlaşdırır, lakin universitet rəhbərliyi bunun federal qanunun (Title IX) və universitetin gender bərabərliyi siyasətinin pozulması olduğunu irəli sürdü.

1989-cu ildə Deyli, Qadınların Azadlıq İnstitutuna ing. (Women's Institute for Freedom of the Press) üzv oldu. 1998-ci ildə iki kişi tələbə onun dərslərinə buraxılmadıqlarına görə Boston Kollecini məhkəməyə verdi. Onları fərdi hüquqların müdafiəsi mərkəzi (ing. Center for Individual Rights) dəstəklədi.[13]Deyliyə universitet rəhbərliyi tərəfindən rəsmi xəbərdarlıq edildi. O, kişiləri qəbul etməkdənsə, dərslərdən kənar qalmağı seçdi. Boston Kolleci onu işdən azad etdi və onun tenure hüquqlarını ləğv etdi. Universitet, Deylinin könüllü olaraq təqaüdə çıxmağa razılaşdığını iddia etsə də, Deyli bunun əksini bildirdi və məhkəməyə müraciət etdi.[14]

Məhkəmə onun tələblərini rədd etdi və məsələ gizli razılaşma ilə həll olundu. Universitet onun könüllü getdiyini müdafiə etsə də, feminist dairələr bunu Deyliyə qarşı haqsızlıq kimi qiymətləndirdi. O, bu hadisələri 2006-cı ildə nəşr etdirdiyi "Amazon Lütfü: Böyük Günah Etməyə Cəsarəti Xatırlamaq" (ing. Amazon Grace: Recalling the Courage to Sin Big) kitabında sənədləşdirdi.[15]

Deyli, Boston Kollecində Kondoliza Raysın məzuniyyət nitqinə etiraz etdi və ABŞ-da, eləcə də beynəlxalq səviyyədə feminist mövzularda çıxışlar etdi.[16]

Meri 3 yanvar 2010-cu ildə Massaçusets ştatının Qardner şəhərində vəfat etmişdir.[17][18]

Əsərləri

redaktə

Meri Deyli bir neçə kitab yazmışdır. Onun ən məşhur əsəri – "Tanrını aşaraq" (ing. Beyond God the Father) (1973) hesab olunur. Bu kitab feminist teologiyanın fundamental əsərlərindən biri sayılır və Qərb dinində kişiyə yönümlü baxışları aşmağa çalışır.[19]

"Gyn/Ecology: Radikal Feminizmin Metaetikası" (1978) kitabında Deyli, kişilərin tarix boyu qadınları istismar etdiyini irəli sürür.[20]O, patriarxiyanın bir din olduğunu və qadınları itaətə məcbur etmək üçün qurulduğunu iddia edir. "Saf Şəhvət: Elementar Feminist Fəlsəfə" (1984) və "Uebsterin Yeni Qalaktik Şər Odası" (1987) kitablarında Deyli qadınların patriarxal sistemdən qurtulmaq üçün yeni dil formalaşdırmalı olduqlarını irəli sürür.[21]O, "cadugər", "dəli", "ağbirçək" kimi patriarxal terminlərin yenidən mənalandırılaraq azadlıq rəmzinə çevrilə biləcəyini iddia edirdi.[22]Deylinin düşüncələri feminist teologiyaya və biofiliya konsepsiyasına təsir göstərmişdir. O, vegetarian və heyvan haqları aktivisti idi.

O, qadınlar üçün "həqiqi mövcudluq" (ing. Background) və "yanıltmaçı patriarxal sistem" (ing. Foreground) konseptlərini yaratmışdı.[23]Deylinin fikrincə, patriarxal sistem ölü sevici (nekrofilik) bir dünyadır və qadınları həyati enerjilərindən məhrum edir. Əksinə, Background – qadınların həqiqi azadlıq məkanıdır.

Tənqidlər və mübahisələr

redaktə

Deylinin fikirləri bəzi feministlər tərəfindən tənqid olunmuşdur. Odri Lord, "Gyn/Ecology" kitabında qara qadınların tarixinə kifayət qədər diqqət yetirilmədiyini bildirmişdi. Onun Deyliyə yazdığı açıq məktub ağ feminist nəzəriyyənin tənqidinin klassik nümunəsi hesab olunur.[24]

Deyli Lordun məktubuna 4,5 ay sonra cavab yazmışdı, lakin bu məktub yalnız 2003-cü ildə Lordun şəxsi sənədlərində aşkar olunmuşdur. Onların şəxsi görüş keçirdikləri bildirilir, lakin Lordun bu izaha razı olub-olmadığı məlum deyil.[25]

Biblioqrafiya

redaktə

Kibaları

redaktə
  • —. The Church and the second sex. New York: Harper & Row. 1968. OCLC 193755.
  • —. Beyond God the Father: Toward a Philosophy of Women's Liberation. Boston: Beacon Press. 1973. ISBN 978-0-8070-4164-2.
  • —. Gyn/ecology: The metaethics of radical feminism. Boston: Beacon Press. 1978. ISBN 0-8070-1510-5.
  • —. Pure Lust: Elemental Feminist Philosophy. Boston: Beacon Press. 1984. ISBN 0-8070-1504-0.
  • with Caputi, Jane. Websters' First New Intergalactic Wickedary of the English Language. Boston: Beacon Press. 1987. ISBN 0-8070-6706-7.
  • —. Outercourse: The bedazzling voyage, containing recollections from my logbook of a radical feminist philosopher. San Francisco: Harper San Francisco. 1992. ISBN 0-06-250194-1.
  • —. Quintessence: Realizing the archaic future: A radical elemental feminist manifesto. Boston: Beacon Press. 1998. ISBN 0-8070-6790-3.
  • —. Amazon Grace: Re-calling the courage to sin big (1st). New York: Palgrave MacMillan. 2006. ISBN 1-4039-6853-5.

Məqalələri

redaktə
  • Daly, Mary. The Spiritual Dimension of Women's Liberation // Koedt, Anne (redaktor). Notes from the Third Year: Women's Liberation. Notes from the Second Year, Inc. 1971. 75–79. İstifadə tarixi: 8 November 2023. Republished in Koedt, Anne; Levine, E.; Rapone, A., redaktorlar Radical Feminism. New York: Quadrangle Books. 1973. 259–267. ISBN 978-0-8129-0316-4.
  • Daly, Mary. "Prelude to the first passage". Feminist Studies. 4 (3). October 1978: 81–86. doi:10.2307/3177539. JSTOR 3177539. Text is from Gyn/Ecology (book), at the time not yet published.
  • Daly, Mary. "Sin big". The New Yorker. 26 February 1996. 76–84.
  • Daly, Mary. "Spiraling Into the Nineties". Woman of Power. No. 17. 1990. 6–12.
  • Daly, Mary. New Intergalactic Introduction // Gyn/Ecology: The Metaethics of Radical Feminism (2nd). Boston: Beacon Press. 12 November 1990. xiii–xxxv. ISBN 978-0-8070-1413-4.
  • Daly, Mary. Be-Friending: Weaving Contexts, Creating Atmospheres // Plaskow, Judith; Christ, Carol P. (redaktorlar ). Weaving the Visions: New Patterns in Feminist Spirituality. San Francisco: Harper and Row. 1989. 199–207. ISBN 978-0-06-061383-9. İstifadə tarixi: 8 November 2023.
  • Daly, Mary. "Be-Laughing". Woman of Power. No. 8. Winter 1988. 76–80.
  • Daly, Mary. New Archaic Afterwords // The Church and the Second Sex. Boston: Beacon Press. 1985. xi–xxx. ISBN 978-0-8070-1101-0. İstifadə tarixi: 8 November 2023.
  • Daly, Mary. Original Reintroduction // Beyond God the Father: Toward a Philosophy of Women's Liberation. Boston: Beacon Press. 1985. xi–xxix. ISBN 978-0-8070-1503-2. İstifadə tarixi: 8 November 2023.
  • Daly, Mary. Gyn/Ecology: Spinning New Time/Space // Spretnak, Charlene (redaktor). The Politics of Women's Spirituality: Essays on the Rise of Spiritual Power Within the Feminist Movement. Anchor Books. 1982. 207–212. ISBN 978-0-385-17770-2.
  • Daly, Mary. Radical feminism, radical religion // Clark, Elizabeth Ann; Richardson, Herbert Warren (redaktorlar ). Women and religion: A feminist sourcebook of Christian thought. Harper Forum. Harper & Row. 1977. 259–271. ISBN 978-0-06-061398-3.
  • Daly, Mary. The courage to leave: A response to John Cobb's theology // Griffin, D. R.; Altizer, T. J. J. (redaktorlar ). John Cobb's theology in process. Westminster Press. 1977. ISBN 978-0-664-21292-6.
  • Daly, Mary. "A short essay on hearing and the qualitative leap of radical feminism". Horizons. 2 cild. 1975. 120–124.
  • Daly, Mary. "The qualitative leap beyond patriarchal religion". Quest. 1 cild. Spring 1975. 20–40.
  • Daly, Mary. Autobiographical preface to the Colophon Edition // The Church and the Second Sex. Harper Colophon Books. New York: Harper & Row. 1975. 5–14. ISBN 978-0-06-061375-4. Republished as Autobiographical preface to the 1975 edition // The Church and the Second Sex. Boston: Beacon Press. 1985. 5–14. ISBN 978-0-8070-1101-0.
  • Daly, Mary. Feminist Postchristian Introduction // The Church and the Second Sex. Boston: Beacon Press. 1985. 15–51. ISBN 978-0-8070-1101-0.
  • Daly, Mary. "God Is a Verb". Ms. December 1974. 58–62, 96–98.
  • Daly, Mary. Post-Christian Theology // Romero, Joan Arnold (redaktor). Women and Religion: Proceedings of the Working Group on Women and Religion. American Academy of Religion / Scholars Press. 1973. 33–38. ISBN 978-0-88420-107-6.
  • Daly, Mary. "A Call for the Castration of Sexist Religion". The Unitarian Universalist Christian. 27 cild. Autumn 1972. 23–37.
  • Daly, Mary. "The Women's Movement: An Exodus Community". Religious Education. 67 cild. September 1972. 327–335.
  • Daly, Mary. "The Spiritual Revolution: Women's Liberation as Theological Re-education". Notre Dame Journal of Education. 2 cild. 1972. 300–312.
  • Daly, Mary. "Abortion and Sexual Caste". Commonweal. No. 95. 4 February 1972. 415–419.
  • Daly, Mary. "After the Death of God the Father: Women's Liberation and the Transformation of Christian Consciousness". Commonweal. 12 March 1971. 7–11.
  • Daly, Mary. "The Courage to See". Christian Century. 88 cild. 22 September 1971. 1108–1111.
  • Daly, Mary. Toward Partnership in the Church // Thompson, Mary Lou (redaktor). Voices of the New Feminism. Boston: Beacon Press. 1970. 136–151. ISBN 978-0-8070-4174-1.
  • Daly, Mary. Women and the Catholic Church // Morgan, Robin (redaktor). Sisterhood is Powerful: An anthology of writings from the women's liberation movement. New York: Vintage Books. 1970. 137–153. ISBN 978-0-394-70539-2.
  • Daly, Mary. "The Problem of Hope". Commonweal. No. 92. 26 June 1970. 314–317.
  • Daly, Mary. "Mary Daly and the Church". Commonweal. No. 91. 14 November 1969. 215.
  • Daly, Mary. "Return of the Protestant Principle". Commonweal. No. 90. 6 June 1969. 338–341.
  • Daly, Mary. "Underground Theology". Commonweal. No. 88. 9 August 1968. 532–534.
  • Daly, Mary. "Dispensing with Trivia". Commonweal. No. 88. 31 May 1968. 322–325.
  • Daly, Mary. Christian Mission After the Death of God // Wilson, William Joseph (redaktor). Demands for Christian Renewal. Maryknoll Publications. 1968. 1–18.
  • Daly, Mary. Hans Kung // Boney, William J.; Molumby, Lawrence E. (redaktorlar ). The New Day: Catholic Theologians of the Renewal. Richmond: John Knox Press. 1968. 129–142.
  • Daly, Mary. "Antifeminism in the Church". Information Documentation on the Conciliar Church. No. 68–44. 1968.
  • Daly, Mary. "Zeroing in on Freedom". Commonweal. No. 86. 2 June 1967. 316–317.
  • Daly, Mary. "The Problem of Speculative Theology". The Thomist. 29 cild. 1965. 177–216.
  • Daly, Mary. "Women and the Church". Commonweal. No. 79. 1964. 603.

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ 1 2 3 4 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
  2. ↑ 1 2 3 4 Stefon M. Mary Daly // Encyclopædia Britannica (ing.).
  3. ↑ 1 2 3 4 Mary Daly // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
  4. ↑ 1 2 Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English (ing.): Women Writers from the Middle Ages to the Present. 1990. P. 261.
  5. ↑ "Feminist BC theology professor Mary Daly dies". Boston Herald. Associated Press. 6 January 2010. 2 May 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 January 2010.
  6. ↑ Madsen, Catherine. "The Thin Thread of Conversation: An Interview with Mary Daly". Cross Currents. Fall 2000. December 10, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 13, 2010.
  7. ↑ Pinn, Anthony B. "Religion and America's Problem Child: Notes on Pauli Murray's Theological Development". Journal of Feminist Studies in Religion. 15 (1). 1999: 21–39. JSTOR 25002350.
  8. ↑ "Collection: Mary Daly papers | Smith College Finding Aids". 2021-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-12.
  9. ↑ "Mary Daly, a Leader in Feminist Theology, Dies at 81 (Published 2010)" (ingilis). 2010-01-07. 2024-12-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-15.
  10. ↑ "Mary Daly | Feminist Theology, Radical Feminism, Gender Equality | Britannica". www.britannica.com (ingilis). 2024-12-04. İstifadə tarixi: 2024-12-15.
  11. ↑ Bindel, Julie. "Mary Daly obituary: Radical US theologian and the world's first feminist philosopher". The Guardian. 27 January 2010. 2023-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-10.
  12. ↑ Daly, Mary. Gyn/Ecology: The Metaethics of Radical Feminism. Boston: Beacon Press. 1991. 375–376.
  13. ↑ Boston College Office of Public Affairs. "Mary Daly Ends Suit, Agrees to Retire". The Boston College Chronicle. 9 (11). Chestnut Hill, MA: Boston College. February 15, 2001. ISSN 2637-3696. March 6, 2015 tarixində arxivləşdirilib.
  14. ↑ "Who we are: Associates" (ingilis). The Women's Institute for Freedom of the Press. 2019-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-21.
  15. ↑ Seele, Michael. "Daly's Absence Prompts Cancellations". The Boston College Chronicle. 7 (12). Chestnut Hill, MA: Boston College. March 4, 1999. ISSN 2637-3696. November 19, 2014 tarixində arxivləşdirilib.
  16. ↑ Sullivan, Mark. "Judge Denies Daly's Bid for Injunction". The Boston College Chronicle. 7 (18). Chestnut Hill, MA: Boston College. May 28, 1999. ISSN 2637-3696. November 19, 2014 tarixində arxivləşdirilib.
  17. ↑ Pippin, Tina. Mary Daley // Queen II, Edward L.; Prothero, Stephen R.; Shattuck, Jr., Gardiner H. (redaktorlar ). Encyclopedia of American Religious History. 3 (3d). New York: Facts on File. 2009. səh. 326. ISBN 978-0-8160-6660-5. İstifadə tarixi: August 25, 2011.
  18. ↑ Thistlethwaite, Susan Brooks. "Mary Daly's 'Courage to Sin Big'". The Washington Post. January 5, 2010. January 20, 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 25, 2011.
  19. ↑ Riswold, Caryn D. Two Reformers. Eugene, OR: Wipf & Stock Publishers. 2007. səh. 33. ISBN 978-1-59752-826-9.
  20. ↑ Daly, Mary. Gyn/ecology: The Metaethics of Radical Feminism. 1978. LCCN 78053790.
  21. ↑ Daly, Mary. Pure Lust: Elemental Feminist Philosophy. Beacon Press. 1984. ISBN 978-0-8070-1504-9. LCCN 83071944.
  22. ↑ Daly, Mary. Websters' First New Intergalactic Wickedary of the English Language. Beacon Press. 1987. LCCN 87001133. ISBN 978-0-8070-6706-2, 9780807067338
  23. ↑ Ruether, Rosemary Radford. Women and Redemption: A Theological History. Minneapolis: Fortress Press. 1998. 218–9. ISBN 0-8006-2947-7.
  24. ↑ Castro, Ginette. American feminism: a contemporary history. New York: New York University Press. 1990. səh. 46. ISBN 978-0-81-471435-5. Mary Daly asserted that woman is equal to man from her origin, for God created her as a perfect being in His own image... Mary Daly gives an egalitarian reinterpretation of the Creation myth
  25. ↑ Bridle, Susan. "No Man's Land" (PDF). What Is Enlightenment?. No. 16. Fall–Winter 1999. səh. 38. ISSN 1080-3432. İstifadə tarixi: 21 April 2023.

Xarici keçidlər

redaktə
  • Mary Daly papers at the Sophia Smith Collection, Smith College Special Collections
  • Hagerty, Barbara Bradley. "Feminist Theologian Mary Daly Remembered" (MP3). All Things Considered (Obituary). NPR. January 5, 2010. İstifadə tarixi: January 5, 2010.
  • Gianoulis, Tina. Daly, Mary (1928-2010) // Summers, Claude J. (redaktor). glbtq Encyclopedia Project. Chicago: glbtq, Inc. 5 January 2010. Archived from the original on 6 April 2012.
  • Williams, Mara (host). Interview with Mary Daly. The Fringe. KDVS. 5 April 2006.
  • Matt Stefon, Mary Daly — Britannika Ensiklopediyası
  • Buckley, William F. Jr.; Ruether, Rosemary Radford; Daly, Mary; Callahan, Sidney Cornelia. The Rib Uncaged: Women and the Church // Firing Line with William F. Buckley Jr. 106 epizod. New York City. 24 June 1968. WOR-TV – American Archive of Public Broadcasting vasitəsilə.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Meri_Deyli&oldid=8154899"
UREYIM.AZ