 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Qüdsi Vənəndi, Mir Əbdürrəhim, Hacı Mirzə Ağarəhim Qüdsi Vənəndi (1773, Ordubad – 1861, Ordubad) — azərbaycanlı şair. XIX əsrdə yaşamış Ordubad şairlərindən biri.
| Qüdsi Vənəndi | |
|---|---|
| Hacı Mirzə Ağa Rəhim Qüdsi Vənəndi | |
| Doğum tarixi | 1773 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1861 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | şair |
| Əsərlərinin dili | Azərbaycan dili |
| Üzvlüyü | |
 Qüdsi Vənəndi Vikimənbədə | |
Klassik poeziya və aşıq şeiri formalarında əsərlər Ordubaddakı "Əncüməni-şüəra" ədəbi məclisinin fəal üzvlərindən biri olmuşdur. Divanının 1863-cü ilə aid avtoqraf nüsxəsi Azərbaycan EA Əlyazmaları İnstitutunda saxlanılır.[1]
Qüdsi Vənəndinin doğum və ölüm tarixləri bəlli deyil. Onun əsl adının bir mənbədə Hacı Mirzə Ağa Rəhim Qüdsi Vənəndi,[2] ASE-də isə Mir Əbdürrəhim oduğu qeyd edilir.[3] Ordubadın Vənənd kəndində doğulmuşdur. O şeirlərinin birində göz açdığı Vənənd kəndi haqqında yazır:[2]
|
Basəfalıqdan behiştdən dəm ular baği- Vənənd, |
|
1831-ci ildə Ordubadda əsası qoyulmuş “Əncüməni-şüəra” ədəbi məclisinin ilk rəhbəri məhz Qüdsi Vənəndi olmuşdur. Bu məclis Azərbaycanın XIX əsr ədəbi həyatında mühüm rol oynamışdır. Həmin dövrdə digər tanınmış məclis rəhbərləri olan Hacı ağa Fəqir Ordubadi (1836–1889) və Məhəmməd Tağı Sidqi (1854–1903) hələ anadan olmamışdılar. Qüdsi isə bu zaman 57 yaşında idi və ictimai-ədəbi nüfuz sahibi kimi məclisə rəhbərlik edirdi.[4]
Qüdsi Vənəndi ilə Hacı ağa Fəqir Ordubadi arasında formalaşmış poetik münasibətlər, “Əncüməni-şüəra” məclisinin yaradıcılıq ənənələrini nümayiş etdirən mühüm bir hadisədir. Məclis üzvlərinin başqa ölkələrə səfərləri zamanı yazdıqları əsərlər Ordubada qayıtdıqdan sonra məclisdə təqdim olunurdu və həmin əsərlərə digər üzvlər nəzirələr yazırdılar. Bu kontekstdə Qüdsi və Fəqirin şeirləri arasında ciddi poetik paralellər müşahidə edilir.[5]
Fəqirin “Ey bivəfa, qılıb məni divanə gözlərin”, “Məcnun kimi qılıb məni divanə tellərin”, “Tökülüb zülfi-siyah, arizi-gülnarə dəyər” və s. misralarla başlayan qəzəlləri ilə Qüdsinin “Könül”, “Gözlərin”, “Tellərin”, “Dəyər” və digər rədifli şeirləri arasında mövzu və rədif baxımından yaxınlıq vardır. Fəqir bu poetik dialoqda sadəcə təqlid etməmiş, janr fərqliliyi ilə orijinallığını qorumuşdur. Belə ki, Qüdsinin qoşma janrında toxunduğu mövzuları Fəqir qəzəl formasında ifadə etmişdir. Sonralar Fəqir Ordubadi Qüdsini ustadı hesab etmiş və onun "Əlinə" rədifli şeirinə nəzirə yazaraq öz ehtiramını bildirmişdir.[5]
Qüdsi Vənəndi təkcə Ordubad və Naxçıvanla kifayətlənməmiş, Bakı, Lənkəran, Şamaxı, Qarabağ və Cənubi Azərbaycanda fəaliyyət göstərən digər ədəbi məclislərlə də ədəbi yaradıcılıq əlaqələri saxlamışdır.[6]
Şeirlərində Füzuli və Nəbati yaradıcılığının təsiri duyulur. Şairin ədəbi irsinin böyük əksəriyyəti qəzəl, qəsidə, mənzum səfərnamə, müstəzad, bayatı, qoşma, gəraylı, təxmis, müxəmməsi-müstəzad və başqa poetik formalarda yazılmış realist məzmunlu ictimai-lirik əsərlərdən ibarətdir. Onun şeirlərinin müəyyən qismində din xadimləri, vaizlər, mollalar, varlı bəylər və xanlar, hətta şəhər qazıları tənqid olunurlar. Şair Naxçıvana, Dərbəndə, Şirvana, Təbrizə etdiyi səfərləri zamanı gördüyü hadisələri, ictimai bərabərsizlikləri qələmə almış, yaşadığı tarixi dövrün tənqidi mənzərəsini vermişdir.[5]
Şairin bir divanı qorunub saxlanmışdır. Onun nüsxəsi Azərbaycan Əlyazmalar fondunda saxlanılır.
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|