Real faiz dərəcəsi (ing. Real interest rate) — inflyasiya nəzərə alınmaqla, bir sərmayənin və ya borcun faktiki gəlirini göstərən faiz dərəcəsi. Bu, nominal faiz dərəcəsindən inflyasiyanın çıxarılması ilə hesablanır və iqtisadiyyatdakı real gəlirləri ölçmək üçün mühüm göstəricidir. Məsələn, əgər nominal faiz dərəcəsi 5% və inflyasiya 2% təşkil edirsə, real faiz dərəcəsi 3% olacaqdır.[1] Bu, sərmayəçilər və kredit alanlar üçün daha doğru bir gəlir dərəcəsini müəyyən etməyə kömək edir.
Real faiz dərəcəsi investorun, qənaətçinin və ya borc verənin inflyasiyanı nəzərə aldıqdan sonra aldığı (və ya almağı gözlədiyi) faiz dərəcəsidir. Fişer tənliyi bunu daha formal şəkildə təsvir edə bilər ki, bu da real faiz dərəcəsinin inflyasiya dərəcəsi çıxılmaqla nominal faiz dərəcəsinə təxminən bərabər olduğunu bildirir.[2]
Real və nominal faiz dərəcələri ilə gözlənilən inflyasiya nisbəti Fişer tənliyi ilə verilir.[3][4] In the late 1940s through the early 1970s, the US and UK both reduced their debt burden by about 30% to 40% of GDP per decade by taking advantage of negative real interest rates, but there is no guarantee that government debt rates will continue to stay so low.[5][6]
burada
Real faiz dərəcəsi iqtisadiyyatın sağlamlığını qiymətləndirmək və maliyyə qərarlarını vermək üçün əhəmiyyətlidir. Yüksək real faiz dərəcələri sərmayəçilərə daha cəlbedici gəlir təklif edir,[7] buna görə də sərmayə qoyuluşunu artırır. Eyni zamanda, yüksək real faiz dərəcələri istehlakçıların borc almaq üçün daha az həvəsli olmalarına səbəb ola bilər, çünki borcun geri ödənilməsi daha baha başa gəlir. Bu, iqtisadiyyatın böyüməsini yavaşlata bilər.[8]
Real faiz dərəcəsi, həmçinin iqtisadi siyasətin düzgün formalaşması üçün də vacibdir. Mərkəzi banklar və hökumətlər iqtisadiyyatda inflasiyanı nəzarət altında saxlamaq üçün real faiz dərəcələrini dəyişdirə bilər. Məsələn, mərkəzi banklar inflyasiya ilə mübarizə aparmaq üçün nominal faiz dərəcələrini artıraraq real faiz dərəcəsini yüksəldir.[5][9] Bu, iqtisadiyyatda maliyyə sabitliyini təmin etməyə kömək edir və sərmayəçi və istehlakçılar arasında düzgün iqtisadi davranışı təşviq edir.