 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Regonal anesteziya (lat. regio — "nahiyə", "sahə, ərazi"; yun. ( ἀν – "inkar şəkilçisi", αἴσϑησις – "hisiyyat") bədənin hər hansı bir regionunun – nahiyyəsinin yerli keyləşdirici preparatlarla keyləşdirilməsi, anesteziyanın bir növü. Bu zaman pasientin huşu özündə, lakin cərrahi müdaxilə olunacaq nahiyyə tamamilə keyimiş olur və xəstə heç bir ağrı hiss etmir. Aparılma texnikasına və tətbiqinə görə infiltrativ, periferik sinirlərin blokadası, venadaxili regional, spinal, epidural, kaudal anesteziya növləri mövcuddur.
| Regional anesteziya | |
|---|---|
 Regional anesteziya: material və avadanlıqlar | |
 | |
| MeSH | D000765 |
XX əsrin əvvəllərindən sinal anesteziya sezar kəsiyində istifadə edilmişdir. 1930 ildə spinal anestiziya zamanı ilk ölüm halı qeydə alınmasından sonra bu metoddan istifadə edilmir. lakin 1950-ci illərdən başlayaraq bu metoda daim müraziət edilmiş və inkişaf etdirilmişdir. Günümüzdə bu metod demək olar ki, sezar əməliyyatları üçün anesteziyanın ən məğbul metodu sayılır. *[8]
Çərrahi və diaqnostik müdaxilələrdə yerli keyləşdirmənin regional anesteziya növündən geniş istifadə olunmaqdadır. Bu zaman məqsəd müdaxiləyə məruz qalacaq nahiyəni innervasiya edən sinirlərin ətrafına yerli keyləşdirici preparat yeritməklə müvafiq nahiyyənin keyləşdirilməsinə, ağrısızlaşdırılmasına nail olmaqdır. Regional anesteziyanın aparılması anesteziyoloqdan topoqrafik anatomiyanı ciddi bilməsini tələb edir. Həkim sözügedən nahizənin hansı sinirlərlə innervasiya olunduğunu və həmin sinirləri hansı nahiyyədə asandlıqla, xələl yetirmədən əldə etmək mümkünlüyünü dəqiq bilməlidir. Tətbiq olunarkən mümkün ola biləcək fəsadlardan qaçılması üçün bir neçə texniki metod və ləvazimatlardan istifadə labüddür. Buna misal inyeksiya kanülünə qoşulmuş mikroelektrostmulyator vasitəsilə sinirlərin stimulyasiyası, ultrasəs müayinənin köməyi ilə sinirlərin yerinin müəyyən edilməsini göstərmək olar. Əks təqdirdə anesteziyanın keyfiyyəti şübhəli ola bilər.
Bu zaman anesteziyanın müddəti tətbiq olunan preparatın təsir qüvvəsindən, həcmindən, inyeksiyanın dəqiq icra edilməsindən asılı olaraq qısala və uzana bilir. Müdaxilə nahiyəsindən asılı olaraq regional anesteziyanın müxtəlif növlərindən istifadə olunur. Yuxarı ətraflarda aparılan cərrahi müdaxilələr üçün qoltuq ya bazu kələfi anesteziyasından istifadə olunur. Aşağı ətraflarda aparılan cərrahi müdaxilələr üçün həm sellektiv olaraq sinirlərin bloklanması (qasıq nahiyyəsindən daxil olmaqla bud sinirini, sarğı nahiyəsindən daxil olmaqla oturaq siniri, dizaltı çuxurdan daxil olmaqla baldır sinirini və s. bloka almaq mümkündür) həm də onurğa beyni – spinal anesteziya metodlarından istifadə etməklə komplet olaraq bloklanması mümkündür. Spinal anesteziya vasitəsilə nəinki aşağı ətrafların həm də qarın, bel, qasıq nahiyələrinin keyləşdirilməsi mümkündür və geniş tətbiqini tapmışdır. Sezar kəsiyi əməliyyatlarında keyfiyyət baxımından spinal anesteziyanın, əgər xüsusi əks göstəriş yoxdursa (qanın laxtalanma patalogiyası, trombositopeniya (< 60 000), kəskin qanaxma, pasientin psixoloji durumu, əməliyyatın təcililik dərəcəsi və s.) demək olar ki alternativi yoxdur. Regional anesteziyanın bir növü də peridural və ya epidural anesteziyadır. Bunun birdəfəlik – peridural boşluğa bir dəfə yerli keyləşdirici yeritmək və uzunmüddətli – həmin boşluğa kateter qoyularaq fasiləli və fasiləsiz preparat yeritmək metodları vardır. Kateter metodu regional anesteziyanın venadaxili növündən başqa bütün növlərə tətbiq oluna bilinir. Peridural anesteziya xüsusilə doğuşa yardım üçün aparılan ağrıya qarşı tədbirlərin effektlisi və dölə həm də anaya qarşı ən zərərsizi sayılmaqdadır. Bundan başqa peridural anesteziya tətbiq olunma səviyəsinə görə lumbal (bel), torakal (döş) və servikal (boyun) növlərinə bölünür. Bel növündən doğuşa yardım zamanı, döş – torakal peridural anesteziyadan isə döş qəfəsi və qarın boşluğunda aparılmış cərrahi müdaxilələrdən sonra effektli ağrı kəsici kimi istifadə edilir. Bu cür əməliyyatlar sonrakı ağrılar dözülməz olduğundan böyük miqdarda narkotik preparatlar tələb edir ki, bu da xəstəni tez mobilizə olmasına maneə törətmiş olur, lakin torakal peridural anesteziyalar zamanı ağrı potensialı sıfıra enmiş olmaqla xəstə tam ayıqlığını və mobilliyini saxlamış olur. Torakal peridural anesteziyanın digər bir üstünlüyü ondan ibarətdir ki, müvafiq regiona aid toxuma, orqan və üzvlərin qan təchizatı mövcud damar spazmalarını aradan qaldırmaqla yaxşılaşdırılmış olur ki bu da öz növbəsində bağırsaq peristaltikasının tez bərpasına, qoyulmuş anastomozların tez sağalıb tutmasına, koronar damar çatmamazlığı riskinin azalmasına səbəb olur.
| Yerli keyşdirici preparatlar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Regional anesteziya müşahidə manitoru altında (EKQ, arterial təzyiq, pulsoksimetr) tam sterillik göznəlilməklə icra edilməlidir. İlk olaraq müdaxilə olunacaq nahiyə tibbi benzin vasitəsilə yağsızlaşdırılmalı, dezinfeksion məhlulla üç dəfə yuyulmalı və steril materialla izolə olunmalıdır. Punksiya olunan yer yerli keyləşdirici inyeksiyası ilə infiltirasiyalaşdırılır. Ultrasəs müayinəsi ilə sözü gedən sinirlər vizuallaşdırılaraq xüsusi iynənin köməyi ilə sinirin dövrəsinə yerli keyləşdirici məhlul yeridilir. Bəzən ültrasəs müayinəsi ilə yanaşı sinirlərin yerini təyin etmək üçün mikroelektrik sinir stimulyatorlarından da istifadə edilir. 0,3–0,5 mA/0,1 ms şiddətli impulslara verilən cavab reflekslərə əsasən lokalizasiya müəyyən edilir.
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|
_iyn%C9%99si.jpg)