Yaxsi - Wikipedia - Ureyim.az

“Yaxşı” sözü Azərbaycan dilində müxtəlif məna və hallarda istifadə olunur^[1]:

1. Müsbət qiymətləndirmə — bir şeyin qənaətbəxş, lazımi keyfiyyətdə olduğunu ifadə etmək üçün işlədilir. Məsələn, “Bu yemək yaxşıdır” — yeməyin dadının və ya keyfiyyətinin yaxşı olduğu deməkdir.
2. Razılıq bildirmək — razılaşmanı ifadə etmək üçün istifadə olunur. Məsələn, “Yaxşı, sabah görüşərik” — burda razılıq bildirərək bir planı təsdiq edir.^[2]
3. Sağlamlıq və ya rifah — bir insanın fiziki və ya mənəvi vəziyyətini təsvir etmək üçün işlədilir. Məsələn, “O, yaxşıdır” — yəni o, sağlam və ya rahat vəziyyətdədir.
4. Əxlaq və davranış — insan davranışlarını və əxlaqını ifadə etmək üçün də istifadə edilir. Məsələn, “O, yaxşı insandır” — bu, həmin şəxsin mənəvi keyfiyyətlərinin müsbət olduğunu göstərir.^[3]

Beləliklə, "yaxşı" həm əşyalara, həm də insanlara müsbət bir dəyər vermək üçün istifadə olunan geniş mənalı bir sözdür.^[4]

Dində, etikada və fəlsəfədə “xeyir və şər” çox yayılmış ikilikdir. Manixey və İbrahim dini təsirləri olan mədəniyyətlərdə şər adətən yaxşılığın antaqonist əksi kimi qəbul edilir. Yaxşılıq qalib gəlməli, şər isə məğlub olmalıdır.^[5]

Dini bir anlayış olaraq, yaxşı və şər arasındakı dixotomiyanın əsas ideyaları Qərb mədəniyyətlərində elə inkişaf etmişdir ki, bu gün:

• Yaxşılıq geniş anlayışdır, lakin adətən həyat, xeyriyyəçilik, davamlılıq, xoşbəxtlik, sevgi və ədalətlə əlaqələndirilir.
• Pislik adətən şüurlu və qəsdən törədilən qanunsuzluq, başqalarına zərər verməyə yönəlmiş ayrı-seçkilik, insanların psixoloji ehtiyaclarını və ləyaqətini azaltmağa yönəlmiş alçaldılma, dağıdıcılıq və lazımsız və/və ya ayrı-seçkilik olmadan zorakılıq hərəkətləri ilə əlaqələndirilir ^[6]
• insan vəziyyətinin dilemması və onun həm yaxşı, həm də pis əməlləri yerinə yetirmək qabiliyyəti^[7]