 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Yaqellon sülaləsi (pol. Dynastia jagiellońska; lit. Jogailaičių dinastija) — XIV əsrdən XVI əsrin sonuna qədər Mərkəzi və Şərqi Avropanın siyasi taleyini formalaşdıran güclü bir xanədan olmuşdur. Sülalənin əsası Litvada qoyulub. Böyük Litva knyazı Yaqaylo Polşa kraliçası Yadviqa ilə evlənərək xristianlığı qəbul etmiş və 1386-cı ildə Polşa taxtına çıxmışdır. Bu evlilik həm də Polşa-Litva birliyinin təməlini qoymuşdur.
| Yaqellon sülaləsi | |
|---|---|
 | |
| Hissəsidir | Gediminidlər[1] |
| Banisi | |
| Sonuncu hökmdar | Anna Yaqellon |
| Əsası qoyulub | 15 fevral 1386 |
| Soyun kəsilməsi | 9 sentyabr 1596 |
| Titullar | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Yaqellonlar yalnız Polşa və Litvada deyil, həmçinin Macarıstan və Bohemiya (indiki Çexiya) kimi ölkələrin də taxtlarında oturmuş, beləliklə, nüfuzlarını geniş bir coğrafiyada yaymağı bacarmışlar. Bu sülalə müxtəlif mədəniyyətlərə və dinlərə malik əraziləri idarə etməklə çoxtərəfli bir dövlət modeli yaratmışdı. Onların hakimiyyəti həm katolik, həm də pravoslav və keçmiş paqan bölgələrini əhatə edirdi.
Sülalənin ən parlaq dövrlərindən biri, 1410-cu ildəki Qrunvald döyüşü ilə başlamışdır. Bu döyüşdə Polşa-Litva ittifaqı, Avropanın ən güclü hərbi qurumlarından biri olan Tevton cəngavərlərini ağır məğlubiyyətə uğratmışdır. Bu qələbə Yaqellonların nüfuzunu artırmaqla yanaşı, regionda siyasi tarazlığı da dəyişdirmişdir. Eyni zamanda bu dövrdə Polşada İntibah dövrünün təsiri artmağa başlamış, elm, təhsil və incəsənət sahələrində tərəqqi yaşanmışdır.
Yaqellonlar dövründə Polşa-Litva münasibətləri daha da dərinləşmişdir. Nəhayət, 1569-cu ildə imzalanmış Lyublin İttifaqı nəticəsində bu birlik rəsmi bir federativ dövlətə çevrilmişdir. Bu isə Yaqellonları sadəcə bir sülalə deyil, həm də çoxmillətli dövlət quruculuğunun öncüllərindən biri kimi tarixə yazmışdır.
Lakin yüksəlişləri kimi çöküşləri də diqqətəlayiqdir. 1572-ci ildə II Ziqmund Avqust uşağı olmadan vəfat etdikdən sonra sülalənin kişi şəcərəsi kəsildi. Bu hadisə Polşada seçkili monarxiya sisteminə keçidə səbəb oldu və Yaqellonlar dövrü sona çatdı. Onların mirası isə güclü hərbi qələbələr, diplomatik uğurlar və çoxmədəniyyətli bir imperiya arzusu oldu.
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|