 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
İkonoborçuluq — ikonalara və başqa təsvirlərə qarşı hücumlar və onların məhv edilməsi.
Tunc dövründə ən vacib ikonoborçuluq hadisəsi Misirdə, Amarna dövründə baş vermişdi. Firon Exnaton Amon rahiblərinə qarşı olaraq Misirin ənənəvi tanrıların yox etməsi kampaniyasını başlamışdı. Onun yenilənmiş monolatrist dini Aton ətrafında cəmlənmişdi. Nəticədə, məbədlər və heykəllər məhv olunmuşdu.[1][2]
Tanaha görə Kənanın bütün bütləri, heykəlləri, sütunları və müqəddəs ağacları məhv olunmalı idi. İsrail övladları bu əmrə hər zaman riayət etmirdilər.[3]
IV əsrin sonu - V əsrin əvvəllərində xristianlar Misirdə ikonoborçuluq törədirdilər.[4]
630-cu ildə, Məkkənin fəthindən sonra, Məhəmməd Kəbənin ətrafında yerləşən 360 tanrının bütlərini yox etməyə əmr etmişdi.[5]
Bizansda ikonoborçuluq iki hissəyə bölünür: birinci ikonoborçuluq[6] (726-787) və ikinci ikonoborçuluq (814-842).[7]
Reformasiya dövründə Bazel (1529), Sürix (1523), Kopenhagen (1530), Münster (1534), Cenevrə (1535), Auqsburq (1537), Şotlandiya (1559), Ruan (1560), Sent və La Roşel (1562), və Avropanın başqa yerlərində ikonoborçu üsyanlar baş vermişdi.[8][9]
XVI əsrdə, Yezuitlər ordeni Xristianlığı Yaponiyaya yaymağa başlaylblar. Başqa yerlərdə kimi, bu ikonoborçuluq dalğası ilə nəticələnmişdi. Xristianlığı qəbul edənlər evdəki səcdəgahlarını və başqa dini əşyalarını məhv etməli idilər. Xristianlar müxtəlif məbədlərə və təsvirlərə hücum edirdilər.
Bunlar Senqoku dövrünün kontekstində baş verirdi. O zaman, ölkədə vətəndaş müharibələri olduğuna və müxtəlif Buddist cərəyanları bu münaqişələrdə iştrak etdiklərinə görə məbədlərin məhv edilməsində xüsusi qeyri-adilik yox idi.[10]
Çin Respublikasında qurulan 4 may hərəkatı (1919) ikonoborçu adlanır. Halbuki, onun ikonoborçuluğu yazılı formada həyata keçirilirdi. Ondan sonra mədəni inqilab (1966-1976) zamanı Çin Xalq Respublikasında gerçək ikonoborçuluq baş verirdi.[11] O zaman, insanlar, kitablar və binalarla yanaşı heykəllər də məhv olunurdu.[12]
2001-ci ildə Əfqanıstanın Taliban hökuməti Bamiyan Budda heykəlini məhv etmişdi.[13]
2015-ci ildə İŞİD Mosul muzeyində qədim heykəlləri məhv etmişdi. Həmin il, onlar həmçinin Nimrud şəhərinin arxeoloji qalıqlarını buldozerlə dağıdıblar.[14]
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|
