 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
İlyo Voyevoda (bolq. Ильо войвода, mak. Иљо Војвода), əsl adı İliya Markov (bolq. Илия Марков, mak. Илија Марков), həmçinin Dədə İlyo Maleşevski (mak. Дедо Иљо Малешевски; 28 may 1805 – 17 aprel 1898, Köstəndil) kimi tanınır — Bolqarıstanın Osmanlı boyunduruğundan müstəqillik uğrunda mübarizə aparan Bolqarıstan inqilabçısı.[1][2][3] Onun qohumu inqilabçı Dimitri Popqeorqiyevdir (1840–1907). İlyo Voyevoda Bolqarıstanda milli qəhrəman hesab olunur.
| İlyo Voyevoda | |
|---|---|
| bolq. Ильо войвода | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 28 may 1805 |
| Vəfat tarixi | 17 aprel 1898 (92 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Qoşun növü | Hajduk |
| Rütbəsi | Voyvoda |
| Döyüşlər | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İliya Osmanlı imperiyasının Rumeli əyalətində (indiki Şimali Makedoniya Respublikası) yerləşən Berovo kəndində anadan olmuşdur. Doğum günü 28 may kimi məlumdur, lakin dəqiq doğum ili müəyyənləşdirilməmişdir. Ən erkən qeydlərə görə 1805-ci il, tarixçi Vasil Stoyanova görə 1822-ci il (Stoyanovun dediyinə görə, 1867-ci ildə İlyo təxminən 45 yaşında idi), Yovan Xadji-Vasileviçə görə isə 1815-ci ildir (Xadji-Vasileviçə görə, 1865-ci ildə İlyo 50 yaşında idi). Atası kasıb kəndli Marko Popqeorqiyev idi.[4]
İlyo gənc yaşlarından hayduk hərəkatında iştirak etmiş, Maleşevo, Rila və Pirin bölgələrində çətə voyevodası olmuşdur. Bir müddət Rila monastırında açar saxlayıcısı kimi xidmət etmişdir. 1861-ci ildə Bolqarıstan legiyasına qoşulmuş və Rusiya–Osmanlı müharibəsində bolqarıstanlı könüllülərinin tərkibində əsgər kimi iştirak etmişdir.[5]
İlyo Bolqarıstan Osmanlı boyunduruğundan azad olması üçün hər fürsətdən istifadə edərək kömək göstərmişdir. Rusiya–Osmanlı müharibəsi zamanı Loveçdən olan bir dəstəyə rəhbərlik etmiş və rus ordusunun Qərb dəstəsində, İosif Qurkonun rəhbərliyi altında xidmət etmişdir. Sofiya, Radomir və Köstəndil uğrunda döyüşlərdə iştirak etmişdir. Bolqarıstanın müstəqilliyini tanıyan San-Stefano sülh müqaviləsinin imzalanmasında Bolqarıstan nümayəndəsi kimi iştirak etmiş və medal ilə təltif olunmuşdur.[6]
Bolqarıstanın Osmanlı boyunduruğundan azad olunmasından doğan sevinc Berlin traktatı ilə Bolqarıstanın sərhədlərinin kiçildilməsi və ölkənin üç hissəyə — Bolqarıstan knyazlığı, muxtar Şərqi Rumeli və Osmanlı nəzarətinə qaytarılan Makedoniyaya bölünməsi ilə kəsilmişdir. Bu, Makedoniyada Kresna-Razloq üsyanına səbəb olmuş və İlyo bu üsyanda iştirak etmişdir. Üsyan tezliklə yatırılmışdır. İlyo, qoca yaşına baxmayaraq, Serbiya–Bolqarıstan müharibəsində də iştirak etmiş, Radomirdən olan dəstəyə komandanlıq edərək Breznik, Slivnitsa və Vranya şəhərləri uğrunda döyüşmüşdür.[7]
İlyo Voyevoda 17 aprel 1898-ci ildə 92 yaşında Küstendildə vəfat etmişdir. O, Bolqarıstanda və Makedoniyada xalq qəhrəmanı sayılır və onun obrazı mistisizm və sirrlə örtülmüşdür. İlyo Voyevoda haqqında çoxlu mahnılar bəstələnmişdir. Onun şəxsi əşyalarının bir hissəsi Berovoda yerləşən Arxangel Mixail monastırında saxlanılır, bu da şəhər muzeyidir. İlyonun 1878-ci ildən 1898-ci ilə qədər yaşadığı ev Bolqarıstanın müstəqilliyinin 100-cü ildönümü üçün bərpa edilərək ev muzeyinə çevrilmişdir. İlyo Voyevodanın qalıqları da Köstəndildə basdırılmışdır.[8]
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|
