Azərbaycan mifologiya və folklor varlıqlarının siyahısı — azərbaycanlıların mifoloji düşüncələr sisteminə uyğun olaraq Azərbaycan mədəniyyətində mövcud olan varlıqların siyahısıdır.
Azərbaycan mədəniyyətində babalıq adı daşıyan əsatiri obrazlar çoxdur. Alqış və qarğışların deyilməsində onlara müraciət edilir. Bunlara misal olaraq Aran Baba, Piri Baba, Şah Baba, Baba Dərviş misal göstərilə bilər:[1][2]
Naxçıvan bölgəsi inancları[29]
Əyələr və ya iyələr müəyyən təbii varlıqları qoruyan və ya onların təcəssümü olan mifoloji varlıqlar, yaxud hami varlıqlardır.[30] Su iyəsi iyələrin ən ulusudur.[16]
Azərbaycanda müqəddəsin adına ata və baba sözlərinin əlavə edilməsi əcdad kultu ilə əlaqələndirilir və bu yolla qohumluq ifadə edən sözlər müqəddəslərə ehtiram göstərilməsində istifadə edilmişdir.[47] Aşağıda əcdad kultunun bir neçə forması verilmişdir:
Cinlər İslamdan əvvəlki ərəb mifologiyası və daha sonra İslam mifologiyası və teologiyasında fövqəltəbii varlıqlardır. Həm müsbət, həm də mənfi rol oynaya bilirlər. Azərbaycan mifologiyasında aşağıdakılara rast gəlinir:
Əjdahalar Azərbaycan mif və nağıllarında quraqlıq və xəstəliyin səbəbkarı kimi təsvir edilir, su mənbələrinin qabağını tuturlar. Əjdahanın kəsilmiş başının dirilərək qəhrəmana hücum etməsi də mümkündür. Azərbaycan tərəkəmələrinin xalça motivlərində rast gəlinir, evin qoruyucusu (talismanı) olaraq istifadə edilir.[89]