. Ureyim.az

Con Boulbi - Wikipedia - Ureyim.az

Ana Səhifə - Con Boulbi

Con Boulbi (ing. John Bowlby; 26 fevral 1907[2][3][…], London – 2 sentyabr 1990[2][4][…], Skay adası) — britaniyalı psixiatr və psixoanalitik, bağlanma nəzəriyyəsinin (attachment theory) banilərindən biri. O, erkən uşaqlıq dövründə valideyn və uşaq arasında formalaşan emosional bağların insanın sosial və emosional inkişafında həlledici rol oynadığını irəli sürmüşdür. Boulbi uşaqların təhlükə və stres qarşısında əsas baxıcıya yaxınlıq axtarma davranışını bioloji əsaslı bir instinkt kimi izah etmişdir.[5][6]

Con Boulbi
ing. John Bowlby
Doğum tarixi 26 fevral 1907(1907-02-26)[2][3][…]
Doğum yeri
  • London, London qraflığı[d], İngiltərə, Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı
Vəfat tarixi 2 sentyabr 1990(1990-09-02)[2][4][…] (83 yaşında)
Vəfat yeri
  • Skay adası, Şotlandiya, Birləşmiş Krallıq
Elm sahələri psixologiya[1], psixoanaliz[1], developmental psychology
Təhsili
  • Triniti Kolleci
Üzvlüyü
  • Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası
Mükafatları "Britaniya imperiyası" ordeni komandoru (Birləşmiş Krallıq)

Onun araşdırmaları göstərmişdir ki, sağlam bağlanma münasibətləri uşağın özünəgüvəninin, münasibət qurma qabiliyyətinin və psixoloji sabitliyinin təməlini təşkil edir.[7] Boulbinin işləri, xüsusilə Meri Eynsvort ilə birgə apardığı tədqiqatlar, müasir inkişaf psixologiyası, ailə psixologiyası və kliniki psixologiya sahələrinə mühüm təsir göstərmişdir. Onun əsas əsərlərindən biri olan Attachment and Loss trilogiyası bağlanmanın nəzəri əsaslarını və praktiki nəticələrini sistemli şəkildə izah edir.[8]

Mündəricat

  • 1 Bioqrafiyası
  • 2 Nəşrləri
  • 3 Həmçinin bax
  • 4 İstinadlar
  • 5 Xarici keçidlər

Bioqrafiyası

redaktə

Con Boulbi 1907-ci ildə London şəhərində, varlı və aristokratik bir ailədə anadan olmuşdur. O, uşaqlığını böyük ölçüdə dayələr və qulluqçuların nəzarəti altında keçirmişdir.[9] Bu erkən ayrılıq və münasibət boşluğu onun gələcəkdə emosional bağlanma mövzusuna olan marağını formalaşdırmışdır. O, əvvəlcə Kembric Universitetində psixologiya və fəlsəfə üzrə təhsil almış, sonra isə London Universitetində tibb təhsili alaraq psixiatr olmuşdur. 1930-cu illərdə London Psixoanaliz İnstitutunda təhsilini davam etdirən Boulbi, Ziqmund Freydin nəzəriyyələrini öyrənmiş, lakin sonradan psixoanalitik baxışlarla inkişaf psixologiyasını birləşdirərək öz fərqli yanaşmasını yaratmışdır.[10]

Con Boulbinin elmi fəaliyyəti əsasən uşaqlarda erkən münasibətlərin psixoloji təsirləri üzərində qurulmuşdur.[11] O, İkinci Dünya müharibəsi dövründə valideynlərindən ayrılan uşaqlarda müşahidə olunan emosional travmaları və davranış dəyişikliklərini tədqiq etmişdir. Bu müşahidələr əsasında o, "ana deprivasiyası" (ana sevgisinin olmaması və ya itirilməsi) nəzəriyyəsini irəli sürmüşdür.[12]

1950-ci illərdə ÜST üçün yazdığı "Ana qayğısı və uşağın ruhi sağlamlığı" adlı hesabatı dünya miqyasında böyük rezonans doğurmuş və uşaq psixologiyasında inqilabi dəyişikliklərə səbəb olmuşdur.[13]

Con Boulbi, bağlanma nəzəriyyəsində, uşağın əsas baxıcıya (adətən ana) qarşı inkişaf etdirdiyi emosional bağlılığın biologiyadan qaynaqlandığını və bu bağlılığın sağ qalma instinkti ilə əlaqəli olduğunu iddia etmişdir. Onun fikrincə, uşağın bu bağlılığı təhlükə və ya stres anında güclənir və uşağın müdafiə mexanizmi kimi çıxış edir.[14]

Onun ən məşhur əsərlərindən biri olan Attachment and Loss trilogiyası — Bağlanma, Ayrılıq və İtki adlı üç cildlik kitabdan ibarətdir. Bu əsərlərdə bağlanma prosesləri, valideynlərdən ayrılmanın psixoloji nəticələri və itki ilə bağlı psixoloji reaksiyalar təhlil olunur.[15]

Con Boulbi bağlanma nəzəriyyəsinin empirik əsaslarını gücləndirmək məqsədilə amerikalı psixoloq Meri Eynsvort ilə əməkdaşlıq etmişdir.[16] Eynsvortun həyata keçirdiyi Yad şəxs testi (ing. Strange Situation Test) vasitəsilə müxtəlif bağlanma tipləri — etibarlı, narahat və laqeyd — müəyyən edilmişdir. Bu tədqiqatlar Boulbinin nəzəri modellərini təcrübi sübutlarla möhkəmləndirmişdir.[17]

Boulbinin nəzəriyyələri müasir təhsil psixologiyası, uşaq psixiatriyası, ailə terapiyası və sosial iş kimi sahələrə əhəmiyyətli təsir göstərmişdir. Onun işləri uşaqlarla işləyən mütəxəssislərə — müəllimlərə, psixoloqlara və valideynlərə — öyrənmə, davranış pozuntuları və emosional inkişafla bağlı dərin anlayışlar qazandırmışdır.[18]

Con Boulbi 1990-cı ildə Londonda vəfat etmişdir. Onun elmi irsi bu gün də uşaq inkişafı və psixoloji tədqiqatlarda aktuallığını qorumaqdadır.[19]

Nəşrləri

redaktə
  • Bowlby J. Maternal Care and Mental Health. Bulletin of the World Health Organization. The master work series. 3 (2nd). Northvale, NJ; London: Jason Aronson. 1995. 355–533. ISBN 978-1-56821-757-4. OCLC 33105354. PMC 2554008. PMID 14821768. [Geneva, World Health Organization, Monograph series no. 3].
  • Bowlby J. Fry M (abridged &) (redaktor). Child Care and the Growth of Love (Report, World Health Organization, 1953 (above)). Pelican books. Ainsworth MD (2 add. ch.) (2nd). London: Penguin Books. 1976. ISBN 978-0-14-013458-2. OCLC 154150053. İstifadə tarixi: 17 February 2014.
  • Bowlby J. Attachment. Attachment and Loss (vol. 1) (2nd). New York: Basic Books. 1999. ISBN 0-465-00543-8. LCCN 00266879. OCLC 232370549. NLM 8412414.
  • Bowlby J. Separation: Anxiety & Anger. Attachment and Loss (vol. 2); (International psycho-analytical library no.95). London: Hogarth Press. 1973. ISBN 0-7126-6621-4. OCLC 8353942.
  • Bowlby J. Loss: Sadness & Depression. Attachment and Loss (vol. 3); (International psycho-analytical library no.109). London: Hogarth Press. 1980. ISBN 0-465-04238-4. OCLC 59246032.
  • Bowlby J. A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. Tavistock professional book. London: Routledge. 1988. ISBN 0-422-62230-3. OCLC 42913724.
  • Bowlby J. Charles Darwin: A New Life. New York: Norton. 1991. ISBN 978-0-393-30930-0.
  • Bretherton I. "The origins of attachment theory: John Bowlby and Mary Ainsworth". Developmental Psychology. 28 (5). September 1992: 759–775. doi:10.1037/0012-1649.28.5.759. OCLC 1566542.
  • Holmes J. John Bowlby and Attachment Theory. Makers of modern psychotherapy. London; New York: Routledge. 1993. ISBN 0-415-07730-3. OCLC 27266442.
  • Van Dijken S. John Bowlby: His Early Life: A Biographical Journey into the Roots of Attachment Theory. London; New York: Free Association Books. 1998. ISBN 1-85343-393-4. OCLC 39982501.
  • Van Dijken S; Van der Veer R; Marinus van IJzendoorn MH; Kuipers HJ. "Bowlby before Bowlby: The sources of an intellectual departure in psychoanalysis and psychology". Journal of the History of the Behavioral Sciences. 34 (3). Summer 1998: 247–269. doi:10.1002/(SICI)1520-6696(199822)34:3<247::AID-JHBS2>3.0.CO;2-N. hdl:1887/2335. PMID 9686465. 2012-12-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 September 2007.
  • Mayhew B. "Between love and aggression: The politics of John Bowlby". History of the Human Sciences. 19 (4). November 2006: 19–35. doi:10.1177/0952695106069666.
  • Van der Horst FCP; Van der Veer R; Van IJzendoorn, MH. "John Bowlby and ethology: An annotated interview with Robert Hinde". Attachment & Human Development. 9 (4). 2007: 321–335. doi:10.1080/14616730601149809. PMID 17852051.
  • Van der Horst FCP; LeRoy HA; Van der Veer R. ""When strangers meet": John Bowlby and Harry Harlow on attachment behavior". Integrative Psychological & Behavioral Science. 42 (4). 2008: 370–88. doi:10.1007/s12124-008-9079-2. PMID 18766423.
  • Van der Horst FCP. John Bowlby – From Psychoanalysis to Ethology. Unraveling the Roots of Attachment Theory. Oxford: Wiley-Blackwell. 2011. ISBN 978-0-470-68364-4.

Həmçinin bax

redaktə
  • Bağlanma nəzəriyyəsi
  • İnkişaf psixologiyası
  • Psixoanaliz

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ 1 2 3 4 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
  2. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  3. ↑ 1 2 Lundy D. R. Lt.-Col. Edward John Mostyn Bowlby // The Peerage (ing.).
  4. ↑ 1 2 Dijken S. v. John Bowlby // Encyclopædia Britannica (ing.).
  5. ↑ Haggbloom, Steven J.; Warnick, Renee; Warnick, Jason E.; Jones, Vinessa K.; Yarbrough, Gary L.; Russell, Tenea M.; Borecky, Chris M.; McGahhey, Reagan; Powell, John L. III; Beavers, Jamie; Monte, Emmanuelle. "The 100 most eminent psychologists of the 20th century". Review of General Psychology. 6 (2). 2002: 139–152. CiteSeerX 10.1.1.586.1913. doi:10.1037/1089-2680.6.2.139. 2018-10-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-10.
  6. ↑ "Edward John Mostyn Bowlby". Munks Roll – Lives of the Fellows. Royal College of Physicians. IX: 49. 21 August 2013. 22 December 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 March 2018.
  7. ↑ "Dr Edward John Bowlby". The Royal College of Paediatrics and Child Health. 28 February 2017. 22 December 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 March 2018.
  8. ↑ Van Dijken, S. (1998). John Bowlby: His Early Life: A Biographical Journey into the Roots of Attachment Theory. London: Free Association Books
  9. ↑ Schwartz, Joseph. "Keeping on Pushing: An Interview with Richard Bowlby". Attachment: New Directions in Psychotherapy and Relational Psychoanalysis. London: Karnac books. 1 (1). March 2007. ISSN 1753-5980. OCLC 796028458.
  10. ↑ Bowlby R, King P. Fifty Years of Attachment Theory: Recollections of Donald Winnicott and John Bowlby. Karnac Books. 2004. səh. 17. ISBN 978-1-85575-385-3.
  11. ↑ Schwartz J. Cassandra's Daughter: A History of Psychoanalysis. Viking/Allen Lane. 1999. səh. 225. ISBN 978-0-670-88623-4.
  12. ↑ Kanter, J. (2007). John Bowlby, Interview with Dr. Milton Senn. Beyond the Couch: The Online Journal of the American Association for Psychoanalysis in Clinical Social Work, Issue 2. Retrieved from: http://www.beyondthecouch.org/1207/bowlby_int.htm Arxiv surəti 28 may 2023 tarixindən Wayback Machine saytında
  13. ↑ Kanter, J. (2007). John Bowlby, Interview with Dr. Milton Senn. Beyond the Couch: The Online Journal of the American Association for Psychoanalysis in Clinical Social Work, Issue 2. Retrieved from: http://www.beyondthecouch.org/1207/bowlby_int.htm Arxiv surəti 28 may 2023 tarixindən Wayback Machine saytında, page 02
  14. ↑ Bowlby, J. (1946). Forty-Four Juvenile Thieves: Their Character and Home-Life (2nd ed.). London: Bailliere, Tindall & Cox.
  15. ↑ Davies, Hillary A.; The Use of Psychoanalytic Concepts in Therapy with Families; London (2010); Karnac Books
  16. ↑ Alsop-Shields, Linda; Mohay, Heather. "John Bowlby and James Robertson: theorists, scientists and crusaders for improvements in the care of children in hospital". Journal of Advanced Nursing (ingilis). 35 (1). July 2001: 50–58. doi:10.1046/j.1365-2648.2001.01821.x. ISSN 0309-2402. PMID 11442682. 2024-01-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-10.
  17. ↑ Ainsworth, M. D, Blehar, M, Waters, E, & Wall, S. (1978). Patterns of Attachment: A Psychological Study of the Strange Situation. Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum Associates
  18. ↑ Robertson, Joyce; Robertson, James. "A two year old goes to the hospital". Proceedings of the Royal Society of Medicine. 46 (6). 1953: 425–427. doi:10.1037/e528272004-001. PMC 1918555. PMID 13074181.
  19. ↑ Klein, Felix, "Zur Theorie der Abelschen Funktionen", Gesammelte Mathematische Abhandlungen, Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg, 1923, 388–474, doi:10.1007/978-3-642-61949-6_22 (inactive 1 November 2024), ISBN 978-3-642-61950-2

Xarici keçidlər

redaktə
  • John Bowlby: Attachment Theory Across Generations 4-minute clip from a documentary film used primarily in higher education
  • John Bowlby – Rediscovering a systems scientist Arxivləşdirilib 19 oktyabr 2012 at the Wayback Machine A research report by the International Society for the Systems Sciences authored by Gary Metcalf in 2010
  • The John Bowlby Centre for Psychotherapy Training
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Con_Boulbi&oldid=8243642"
UREYIM.AZ