 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Elçibəyçilik,[1][2] elçibəysevərlik[3] və ya Elçibəy yolu[4] — Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatının liderlərindən biri,[5] 1992–1993-cü illərdə hakimiyyətdə olmuş Azərbaycan Prezidenti Əbülfəz Elçibəyin siyasi idealları. Bu cərəyan demokratizm,[6][7] cümhuriyyətçilik,[8] sosial ədalət,[9] Azərbaycançılıq, türkçülük, Bütöv Azərbaycan ideyasının təbliği,[10] Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə bağlılıq[11] və Türkiyəyə yaxınlıq[12] ilə xarakterizə olunur. Elçibəyin hakimiyyətdən getməsi və vəfatından sonra müxtəlif partiyalar, təşkilatlar və siyasətçilər elçibəyçilik ideologiyasına bağlı qalmışdır. 1993-cü ildən bəri müxalifətdə qalan elçibəyçilik, Elçibəyin hakimiyyəti dövründə baş nazir olmuş Pənah Hüseynə görə, YAP hökumətinin, əliyevçiliyin ideoloji rəqibidir.[13]
Bəziləri Elçibəyin ideallarını AXC-nin qurucularından olan Məhəmməd Əmin Rəsulzadəninkilər ilə müqayisə edərək bu cərəyanı Rəsulzadə-Elçibəy yolu da adlandırırlar.[8]
16 iyul 1989-cu ildə keçirilən Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin təsis konfransında müəyyən qətnamələrin qəbul edilməsi ilə AXC elçibəyçi bir hərəkata çevrilmişdir. 1988-ci ilin əvvəllərində SSRİ-də gedən proseslərin təsiri nəticəsində kütləvi müstəqil ictimai-siyasi təşəbbüslərin təşkilatlandırılması forması kimi meydana gələn Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin Elçibəy ideyalarını qəbul edib milli demokratik platformaya çevrilmişdir.[9]
Elçibəyin hakimiyyətdən getməsi və vəfatından sonra müxtəlif partiyalar, təşkilatlar və siyasətçilər elçibəyçilik ideologiyasına bağlı qalmışdır. 1993-cü ildən bəri müxalifətdə qalan elçibəyçilik, Elçibəyin hakimiyyəti dövründə baş nazir olmuş Pənah Hüseynə görə, YAP hökumətinin ideoloji rəqibidir.[13] Siyasətçi İsa Qəmbərə görə, hakimiyyət elçibəyçiliyi gözdən salmağa, xalqın yaddaşından silməyə çalışır.[14]
İndiki dövrdə Müsavat Partiyası, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası, Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası və Ədalət, Hüquq, Demokratiya Partiyasında özünü elçibəyçi hesab edən siyasi sferalar mövcuddur.[10][15] Elçibəyin qardaşı oğlu olan Hürrü Əliyev 2020-ci il parlament seçkilərində elçibəyçi namizəd kimi iştirak etmişdir.[16] Buna baxmayaraq, Eynulla Fətullayevə görə, 2016-cı ildə keçirilən referendum elçibəyçilər üçün "geriyə dönüşü olmayan nöqtəyə çevrilmişdir".[17]
AXCP sədri Əli Kərimli özünü elçibəyçi hesab edir.[18] Lakin KXCP sədri Mirmahmud Mirəlioğlu, ADP sədri Sərdar Cəlaloğlu, Vəhdət Partiyasının sədri Tahir Kərimli,[19] Azərbaycan Milliyyətçi Demokrat "Boz Qurd" Partiyası (AMDP) üzvü Səfər Hümbətov,[20] və AXCP üzvü Namiq Sadıqlı[21] kimi siyasi xadimlər bunu inkar etmişdir. Əlavə olaraq, 2017-ci ilin iyunun bəzi AXCP üzvləri partiya daxilində elçibəyçilərin sıxışdırılmasını əsas gətirərək oradan istefa vermişdir.[22] Siyasətçi Oqtay Güləliyevə görə, özünü Elçibəyçi adlandıraraq vəzifə, mandat, pul, status, təmtəraqlı yaşayış əldə etmək üçün bu hərəkatdan üz dönənlər olmuşdur.[11]
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev çıxışlarında Elçibəy hakimiyyətini dəfələrlə tənqid etmişdir.[23] Yazıçı Əli Əkbər Əbülfəz Elçibəyin şəxsiyyətə pərəstişini tənqid etmişdir. Ona görə, hakimiyyət uğrunda mübarizə aparan Azərbaycan müxalifəti isə Elçibəyi gündəmindən çıxara bilməmişdir.[24]
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|