 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Mehmed Kazım bəy və ya sonradan Kazım Dirik (türk. Kâzım Dirik; 1881, Manastır vilayəti – 3 iyul 1941[1], Ədirnə, Ədirnə ili) — Osmanlı imperiyasının son illərində və Türkiyə Cümhuriyyətinin ilk çeyrək əsrində fəaliyyət göstərən türk əsgər və diplomat.[2] 1934 tarixli Soyadı Qanunu ilə Dirik soyadını almışdır.
| Kazım Dirik | |
|---|---|
 | |
| 2 avqust 1924 – 16 mart 1926 | |
| Əvvəlki | Zihni Orhon |
| Sonrakı | Xalid bəy |
| 16 mart 1926 – 16 avqust 1935 | |
| Əvvəlki | İhsan Sökmən |
| Sonrakı | Fəzli Güləç |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1881 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 iyul 1941[1] |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Partiya | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | diplomat, siyasətçi |
| Atası | Həsən bəy |
| Anası | Hüsniyə xanım |
| Həyat yoldaşı | Maidə Dirik |
| Uşaqları | Şükran Dirik, Turan Dirik, Orhan Dirik |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
| Rütbəsi | general |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1881-ci ildə Manastırda (indiki Bitola) dünyaya gəldi. Atası əslən Salonikidən olan mülazım Həsən bəy, anası isə Kavalalı ailəsinin uzaq qohumu olan Hüsniyə xanımdır. Hələ uşaq yaşlarında ikən valideynləri boşandı və Kazım bəy anasıyla birlikdə Manastırda qalsa da, atası Salonikiyə getdi və ard-arda 2 dəfə daha evləndi. Anasının ilk evliliyindən bir qardaşı, atasının növbəti evliliklərindən isə Səbihə adlı bir bacısı, Nurəddin və Saleh adlı 2 qardaşı olduğu bilinir. Qardaşı Nurəddin bəy Çanaqqala döyüşü iştirakçısı idi və ingilis cəbhəsinə hücum edərək əlindəki əl bombasını partlatmış, qəhrəmancasına şəhid düşmüşdür. Digər qardaşı Saleh bəy də hərbi sahəyə yönəlmiş, Kazım bəyin məsləhətiylə uzun illər Hava Qüvvələrində pilot olaraq xidmət etmişdir.
Kiçik yaşlarında hər iki valideyni də vəfat edən Kazım bəy, nənə dediyi bir yaxın qohumu tərəfindən böyüdüldü. İlk təhsilini doğulduğu Manastır şəhərinin hərbi liseyində alan Kazım bəy 1897-ci ildə İstanbul Hərb Məktəbinə daxil oldu. Gələcəkdə hərbi nazir olan Ənvər Paşa ilə sinif yoldaşı olur. 5 yanvar 1899-cu ildə leytenant rütbəsilə burdan məzun oldu [3][4][5] və Rumelinin müxtəlif əyalətlərindəki ordu birliklərində xidmət etdi. Rumelidəki xidmət illərində dövrün yüksələn siyasi dalğası olan İttihad və Tərəqqi cəmiyyətinin bəzi üzvləriylə tanış oldu və bir müddət sonra cəmiyyətin fəal üzvlərindən birinə çevrildi. 1909-cu ildə Hərbi Akademiyaya daxil oldu və 1912-ci ildə burdan kapitan rütbəsilə məzun oldu.[6]
Məzun olduqdan dərhal sonra başlayan Balkan müharibələrində iştirak etdi. Müharibənin sonlarına doğru qərargahda vəzifələndirilsə də, Osmanlı ordusunun hücuma keçdiyi dövrdə tabeliyində olduğu komandan Mahmud Muxtar Paşayla birlikdə yaralandı və bir müddət alman hospitalında müalicə aldı. Ardından 19 noyabr 1912-ci ildə İstanbulun mühafizəsi ilə vəzifələndirildi və bu vəzifədə ikən 27 oktyabr 1913-cü ildə mayor rütbəsi aldı.
Birinci Dünya Müharibəsinin başlamasının ardından Kazım bəy 20 avqust 1914-cü ildə 4-cü ordu müfəttişliyinə təyin olundu. Mərkəzi Dəməşq olan bu müfəttişlil olduqca geniş torpaqlara yayılmışdı. Ancaq bu, Birinci Dünya Müharibəsinin ən qanlı çarpışmalarının baş verdiyi torpaqlar üçün heç də müsbət bir xüussiyyət deyildi. Ordunun qida, dərman və silah-sursatla mütəmadi olaraq təchizatıyla yaxından iştirak etdi. Bu vəzifədə ikən 1915-ci ildə polkovnik-leytenant rütbəsi aldı. Müharibənin sonrakı illərində 9-cu ordu müfəttişliyinə təyinat alan Kazım bəy müvəffəqiyyətli xidmətləri səbəbilə 1 dekabr 1916-cı ildə miralay rütbəsinə yüksəldi. Ancaq 17 aprel 1917-ci ildə baş tutan Qəzzə döyüşündə atından düşərək yaralandı və İstanbula aprılaraq müalicə olundu. Bir müddət burda qaldıqdan sonra 8 iyun 1918-ci ildə Batumi Şərq Orduları müfəttişliyinə təyin edildi. Həmin il, Brest-Litovski sülhü şərtlərinə görə türk torpaqları hesab edilən Tiflis və Batumi vilayətlərini də idarə etdi. Ancaq həmin ilin oktyabrında müfəttişliyin ləğv edilməsiylə İstanbula qayıtdı.
Birinci Dünya Müharibəsinin bitməsi və Mudros sülhünün ardından Osmanlı imperiyasının digər torpaqları kimi, İstanbul da müttəfiq dövlətləri tərəfindən işğal edildi. Samsuna gedişindən öncə Mustafa Kamal Paşa tərəfindən edilən təkliflə Milli Qurtuluş Hərəkatına qoşuldu və Ərkanı Hərb rəisi təyin edilərək 16 may 1919-cu ildə onunla birlikdə Samsuna yollandı.
1907-ci ildə İşkodra qalası komandanı topçu albay Fəxri bəyin qızı Maidə xanımla evləndi. Bu evlilikdən Turan, Orxan və Şükran adlı 3 övladı dünyaya gəldi. Qızı Şükran Dirik, teatr aktyoru Muammer Ruşen Karaca ilə gizlicə evləndi.
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|