 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Mehdi bəy Fərhad bəy oğlu Məlik-Aslanov (1839, Tuğ, Qarabağ əyaləti, Rusiya imperiyası – 1923, Tuğ, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ) — mülkədar, maarifçi, xeyriyyəçi, qurucu.[1]
| Mehdi bəy Məlik-Aslanov | |
|---|---|
| Mehdi bəy Fərhad bəy oğlu Məlik-Aslanov | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | maarifçi, xeyriyyəçi, qurucu |
| Atası | Haci Fərhad bəy |
| Anası | Xatay xanım |
| Uşaqları |
İsgəndər bəy, İsfəndiyar bəy, Zülfügar bəy |
Mehdi bəy 1839-cu ildə Tuğ kəndində anadan olub. Qədim və nəcib Qarabağın zadəgan Məlik-Aslanovlar ailəsindəndir. Qarabağda və ətraf ərazilərdə nüfuzlu şəxs idi.
Mükəmməl mədrəsə təhsili almışdı.[1]
19-cu əsrin ortalarında, Mehdi bəy Qarabağa gələn kürddilli qaçqınlar üçün öz vəsaiti hesabına Kürdlər kəndini salıb.[2] Sözü gedən yaşayış məntəqəsinin yeri vaxtilə Mehdi bəy adlı şəxsə məxsus olmuşdur və əsasən kürd ailələrinin məskunlaşması nəticəsində yaranmış və məskunlaşan ailələrin ümumi adını qəbul etmişdir.[3] Bir müddəd kəndi "Mehdi bəy Kürdü" də adlandırırdılar.[3] Mehdi bəy çalışırdı ki, kəndi mümkün qədər təchiz etsin, sakinlərin güzəranını rahatlandırsın. Kənddə içməli su qıtlığı tələbatını nəzərə alaraq və həmin ehtiyacı ödəmək üçün, o kəndə içməli su kəhrizi vurur.[1][2] Elə o vaxtdan kəhriz "Mehdi bəyə məxsus" anlamını ifadə edir və həmin kəhriz "Mehdi bəy kəhrizi" adlanır.[2] Bu gün kənd tamamilə dağıdılsa da, kəhriz toxunulmaz olaraq qalır. Bölgə ictimaiyyətinin, kəndin keçmiş sakinlərinin və dövlət qurumlarının səyləri nəticəsində, həmin kəhriz aşkar olunmuş abidələrin siyahısına daxil edilmişdir və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınması istiqamətində dövlət tərəfindən nəzarətə götürülüb.[4]
Şair Şahin Vahidoğlunun "Füzulinin kəndi Kürdlər" şeirində bu sözlər var:[2]
1882-ci ildə, Mehdi bəy Qubadlıda yeni acılan məktəbin ilk müəllimlərindən olub.[5] Qarabağda böyük hörmət qazanmış qardaşı Sadıx bəy Məlik-Aslanovun köməyi ilə 1883-cü ildə (bəzi mənbələrdə 1885-ci il göstərilir) Tuğ kəndində o dövr üçün müasir məktəb yaradıb.[6][7] Rusiya İmperatoru III Aleksandrın imzaladığı sənəddə, həmin məktəbə Rus-Avropa tipli məktəb statusu verilməsi ilə bağlı məlumat qeyd olunub.[1][8][9][10] Məktəb Sadıx bəyin evində fəaliyyətə başladı və uzun müddət orada yerləşirdi. Tuğ məktəbinin yaranmasında tarixçi Mir Mehdi Xəzaninin də müstəsna rolu olub.
1887-ci ildə Rusiya İmperiyasının Xalq Təhsili Nazirliyi tərəfindən cəmiyyətin aşağı təbəqələrindən olan uşaqların təhsilini məhdudlaşdıran "Gimnaziya təhsilinin azaldılması haqqında" normativ akt buraxılmışdır. Buna baxmayaraq, Mehdi bəylə Sadıx bəy Tuğ və ətraf bölgələrdə yaşayan məktəbin kasıb şagirdlərinə tədris və maddi vəsaitlə kömək edirdilər.[11] Həmçinin, Mehdi bəyin özü Qarabağda bir çox məktəblərin hamisi olub.[1]
19-cu əsrin ikinci yarısında Mehdi bəylə digər qardaşı Aslan bəy Tuğ kəndində iki imarət inşa edirlər.[12] Sovet hakimiyyəti qurulandan bir müddət sonra, Məlik-Aslanov qardaşların həmin yaşayış evləri müsadirə olunur və vaxtilə Mehdi bəylə Sadıx bəy açdıqları məktəb oraya köçürülür. 1978-ci ildə Tuğ kəndində yeni məktəb binası tikilir və Mehdi bəylə qardaşının evlərində yerləşən məktəb təzə binada fəaliyyətini davam etdirir. İşğaldan bir müddət əvvəl, Mehdi bəyin evinin yuxarı mərtəbəsi uzun məsafəli avtobus sürücüləri üçün bir növ motel kimi, alt mərtəbədə isə, xidmət evi və fotostudiya kimi fəaliyyət göstərirdi. İşğal zamanı ev tamamilə dağıldılmışdı.
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|