 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Qiyaslı məscidi — XVIII əsrə aid tarix-memarlıq abidəsi, məscid. Azərbaycanın Ağdam rayonunun Qiyaslı kəndində yerləşir.
| Qiyaslı məscidi | |
|---|---|
 Qiyaslı məscidi 2021-ci ildə | |
 | |
| 40°01′06″ şm. e. 46°55′10″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Status | yerli əhəmiyyətli memarlıq abidəsi |
| Yerləşir | Qiyaslı, Ağdam rayonu |
| Tikilmə tarixi | XVIII əsr |
| Minarələri | 2 |
| Vəziyyəti | dağıdılıb |
| Rəsmi adı: İNV № 4052 | |
| Kateqoriya | Məscid |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.
Qiyaslı məscidi XVIII əsrdə Qarabağ xanlığının dövründə Qiyaslı kəndində tikilib.[1][2] Məscid tikiləndə onun iki minarəsi olub.[3][4]
Azərbaycanda sovet işğalından sonra rəsmi olaraq 1928-ci ildən dinlə mübarizəyə başladılar.[5] Həmin ilin dekabrında Azərbaycan KP MK-i bir çox məscid, kilsə və sinaqoqları maarifləndirici istiqamətlərdə istifadə üçün klubların balansına verdi.[6] Əgər 1917-ci ildə Azərbaycanda 3.000 məscid var idisə 1927-ci ildə bu rəqəm 1.700, 1928-ci ildə 1369, 1933-cü ildə isə 17 idi.[6][7] Qiyaslı məscidi də bu dövrdə ibadətə bağlanıb. 1929–1932-ci illərdə məscidinin binasında kolxozun inzibati mərkəzi, 1960–1970-ci illərdə kənd mağazası, 1985–1989-cu illərdə isə "Yaşıl aptek" fəaliyyət göstərib.[8] 1989-cu ildə məscid yerli sakinlər tərəfindən təmir olunu və yenidən dindarların istifadəsinə verilib.[8]
Birinci Qarabağ müharibəsi dövründə 1993-cü ildə Ağdam rayonu Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib.[9] İşğaldan sonra bölgədəki tarix memarlıq abidələri o cümlədən yaşayış məskənləri dağıdılıb.[10] Təkcə Ağdam rayonunda yerləşən 135 tarixi abidədən 75-i dağıdılıb.[11] Qiyaslı kəndi və Qiyaslı məscidi də bu dövrdə dağıntılara məruz qalıb.[12] Məscidin binası binasından inək və donuz saxlamaq üçün istifadə olunub.[2][13][14][15]
Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə məscid, yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.[16]
2020-ci il sentyabrın 27-də İkinci Qarabağ müharibəsi başlayıb.[17] 2020-ci il noyabrın 10-da imzalanmış İkinci Qarabağ müharibəsini yekunlaşdıran Qarabağ atəşkəs bəyanatına əsasən Ağdam rayonu eləcə də Qiyaslı kəndi noyabrın 20-də Azərbaycanın nəzarətinə qaytarılıb.[18][19] Lakin ermənilər kəndi tərk edərkən Qiyaslı məscidini də yandırıblar.[2][14][15] Bu barədə kəndi ziyarət edərək oradakı dağıntıların şəkillərini çəkən Milli Coğrafiya Cəmiyyətinin fransalı fotoqrafı Rza Diqqəti də məlumat verib.[14]
Kənd azad olunduqdan sonra məsciddə restavrasiya işlərinə başlanılıb.[20][21]
2021-ci il sentyabrın 17-də Avropa İttifaqının Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndəsi Toivo Klaar Ağdamda Cümə məscidinə və Qiyaslı məscidinə baş çəkib.[22][23] Toivo Klaara işğal dövründə Ağdamda baş vermiş müharibə cinayətləri barədə məlumat verilib.[22][24]
Now, you stumble into the wretched misery of Agdam, once a city of 50,000 and famed for its orchards. It’s all but empty. Every single Azeri house in the town has been blown up to discourage return.
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|
