Xurşidbanu Natəvanın büstü — Xurşidbanu Natəvanın Şuşadakı qəbirüstü abidəsi. Əməkdar incəsənət xadimi Həyat Abdullayeva tərəfindən Xurşidbanu Natəvanın anadan olmasının 150 illiyi münasibətilə hazırlanmışdır.
Xan qızı Natəvanın abidəsi | |
---|---|
| |
Ölkə |
![]() |
Yerləşir | Şuşa |
Memarlıq üslubu | Büst |
Heykəltaraş | Namiq Dadaşov |
Tikilib | 1982 |
Material | tunc |
Saxlanıldığı yer | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi, Bakı |
![]() |
Bürünc büst azərbaycanlı heykəltəraş Həyat Abdullayeva tərəfindən hazırlanmışdır.[1] Şuşa Mədəniyyət Mərkəzinin həyətində yerləşən heykəlin açılışı isə 1982-ci ilin yay aylarında Heydər Əliyev tərəfindən edilmişdir. 1992-ci ilin may ayında Şuşanın erməni işğalına məruz qalması[2] nəticəsində şəhərdəki bir çox tarixi-mədəni abidələr, o cümlədən Natəvanın heykəli, zərər görmüşdür.[3][4] Heykəlin baş barmağı qəsdən kəsilmiş və daha sonra Gürcüstana aparılıb satılmışdır.[5]
Britaniyalı jurnalist Tomas de Vaal, Bakıda gördüyü bu abidələrin vəziyyəti barədə yazmışdır:
"Şəhəri ələ keçirdikdən sonra ermənilər qisas almaq məqsədilə Şuşadan olan üç azərbaycanlı musiqiçi və şairin bürünc büstlərini söküb satdılar və bu qalıqlar bu dəfə Tbilisidə bir metal qırıntıları alıcısının sayəsində möcüzəvi şəkildə xilas edilib. Mən bu üç bürünc büstü gördüm – acınacaqlı vəziyyətdə, güllə izləri ilə, onlar Qızıl Xaç Cəmiyyətinin Bakıdakı qərargahının həyətində uzanırdılar. Şairə Natəvan başı yaylıqla bağlanmış, əlində kitab tutmuş, baş barmağı sınıq; bəstəkar Hacıbəyov güllə izləri ilə, qoşa gödəkcəli və eynəyi sınıq halda, məşhur müğənni Bülbül isə mütəfəkkirə bənzəyən vəziyyətdə ... qabarıq bürünc alınlı."[6]
1993-cü ildə, Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə heykəllərin əridilib yoxa çıxarılmasının qarşısı alınmış və heykəl Bakıya gətirilmişdir.[7] Heykəl, Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyinə yerləşdirilərək 2000-ci ildən muzeyin kolleksiyasına daxil edilmişdir.[8]
Şuşa 2020-ci ilin noyabr ayında azad edildikdən sonra Prezident İlham Əliyevin tapşırığı ilə, Natəvanın heykəli əvvəlki yerinə bərpa olunmuşdur. Heykəlin açılışı 2021-ci il yanvarın 14-də Prezident İlham Əliyev tərəfindən keçirilmişdir.[9][10]