. Ureyim.az

Sibalba - Wikipedia - Ureyim.az

Ana Səhifə - Sibalba

Şibalba (mayya: ʃiɓalˈɓa, kiçe: Mitnal) — Mayya mifologiyasında yeraltı aləm və ya axirət yurdu.

Ölüm tanrısı və yeraltı dünyanın hökmdarı Ax-Puç (Drezden kodeksi).

Etimologiya və lokasiyası

redaktə

Şibalba, "Qoruxunun Yeri" olaraq tərcümə edilir.[1] Mayyalara görə Şibalbada xəstəliyin və ölümün ruhları hökmranlıq edirlər. Bəzi hekayələrə görə isə Şibalbanın fiziki olaraq mövcud olduğu yer Orion dumanlığıdır. XVI əsrdə Verapazdakı inanclara görə Şibalbaya giriş Kopanın yaxınlığında yerləşən bir mağaradandır. Belə ki, soykökləri mayyalara gedib çıxan kiçe xalqından olanlar həmin bölgəni hələ də ölüm ilə əlaqələndirirlər. Bundan başqa da Belizdəki mağara sistemləri də Şibalbanın girişi hesab olunur. Yenə kiçe xalqına görə Şibalbaya aparan yolun başqa bir indeqrasiyası Samanyolu qalaktikasında yerləşən qaranlıq yarıqdadır.[2]

 
Şibalba tanrılarının təsvir olunduğu Gec Klassik dövrə aid mayya vazası (Kral Ontario muzeyi).

Şibalbanın sakinləri

redaktə

Mayyaların müqəddəs kitabı Popol-Vuxa görə Şibalba yer səthinin altında yerləşir. Şibalba sakinlərinin kimlikləri aydın deyil. Lakin onlar çox vaxt insana bənzər şəkildə təsvir olunurlar. Şibalba "Şibalbanın Ağaları" olaraq adlandırılan on iki tanrı və ya hökmdar tərəfindən idarə olunur. Mayyalara görə bu tanrılar insanları xəstəliklərə yoluxdururlar. Misal üçün Ах-Alpux və Ax-Alkana insanları sarılıq xəstəliyinə yoluxduran tanrılardır. Həmçinin Şibalbada insanlara işkəncə verilən yerlər vardır. Bu yerlər "İmtahan (sınaq) evleri" adlanır. Şibalbanın məqsədi insanın ruhunu işkəncə ilə bədənindən ayırmaqdır. Doqquz təbəqədən və ya səviyyədən ibarət olan Şibalbada bu "ev"lərin sayı altıdır:

  • Soyuğun evi,
  • Alovun Evi,[3]
  • Yaquarın evi,
  • Yarasanın evi (yarasa formasında olan tanrı Kamasots tərəfindən idarə olunur),
  • Obsidian bıçaqların evi,
  • Zülmətin evi. Burada Şibalba tanrıları yaşayır.[4]

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ "Native American Creation Stories". Archived from the original on 2011-01-04. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
  2. ↑ "The Mayan Sacbe System Analyzed as an Information Web". 2017-06-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
  3. ↑ "100. Братья в «Домах» Шибальбы". Archived from the original on 2025-04-23. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
  4. ↑ "Боги преисподней у древних майя". 28.02.2025 tarixində arxivləşdirilib.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Şibalba&oldid=8188585"
UREYIM.AZ