Əbu Talib (ərəb. أبو طالب; 539, Məkkə – 619[1], Məkkə) və ya Əbu Talib Əbdümənaf ibn Əbdilmüttalib ibn Haşim əl-Qureyşi əl-Haşimi — Bəni Haşim qəbiləsinin başçısı, şiələrin ilk imamı və sünnilərin dördüncü xəlifəsi Əlinin atası. İslam peyğəmbəri Məhəmmədin atası Abdullahın ata-ana bir qardaşıdır. Abdullahın vəfatından sonra Məhəmməd peyğəmbərin qəyyumu olmuşdur.[3]
Əbu Talib | |
---|---|
ərəb. أبو طالب بن عبد المطلب | |
![]() | |
Doğum tarixi | 539 |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 619[1] |
Vəfat yeri | |
Həyat yoldaşı | |
Uşaqları | |
Atası | Əbdülmüttəlib ibn Haşim |
Fəaliyyəti | tacir, şair |
![]() |
Əbu Talib 535-ci ildə Hicaz bölgəsinin Məkkə şəhərində anadan olmuşdur. O, Haşimilərin başçısı Əbdülmüttəlibin oğlu və Məhəmməd peyğəmbərin doğumundan əvvəl ölən atası Abdullanın qardaşı idi. Gələcəkdə peyğəmbər olacaq Məhəmməd kiçik yaşlarından etibarən Əbu Talibin himayəsinə keçmişdir. Həmçinin İslamın ilk yayıldığı zamanlarda Əbu Talib Məhəmmədi Qureyş qəbiləsindən qorumuşdur.[4] Məkkə şairlərindən sayılan Əbu Talibin bəzi beytlərindən dilçilikdə istifadə edilməsi[5] onun mahir bir şair olduğunu göstərir. Onun Əbu Hiffən Abdullah ibn Əhməd əl-Mihzəmi tərəfindən toplanmış şeirləri "Divanu-Şeyxil-Əbatih" adı altında nəşr olunmuşdur. Əbu Talib təqribən 619-cu ildə 80 yaşında vəfat etmişdir.
Əbu Talibin müsəlmanlığı məsələsi müzakirə mövzusudur. Onun inamı haqqında ziddiyyətli fikirlər vardır:
Şiələrə görə o müsəlman olaraq ölmüşdür.[6][7][8][9][10] Əbu Talibin imanı haqqında şiələrin ən məşhur kiabı Şeyx Müfidin qələmə aldığı "İmanu Əbu Talib" kitabıdır. Onlar eləcə bu məsələ haqqında Qurani-Kərimin
"Məgər (O) səni yetim ikən tapıb, sığınacaq və pənah vermədimi?!"[11]
ayəsini dəlil olaraq gətirir və bu ayənin Əbu Talib haqqında olmasını iddia edirlər.
Sünnilər Əbu Talibin kafir olaraq öldüyünü bir sıra hədisləri[12][13][14][15][16] rəhbər tutaraq bəyan edir və bu haqda Quranın aşağıdakı ayələrini dəlil olaraq gətirirlər. Onlara görə bu ayələr Əbu Talibin kafir olaraq ölməsinin sübutudur:
- "Müşriklərin cəhənnəmlik olduqları bəlli olduqdan sonra, qohum olsalar belə, onlar üçün bağışlanma diləmək Peyğəmbərə və möminlərə yaraşmaz."[17]
- "Sən istədiyini doğru yola yönəldə bilməzsən. Lakin Allah dilədiyini doğru yola yönəldər."[18]
Bu məsələdə şərqşünasların fikirləri də müxtəlifdir: