 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Agioqraf Nestor (q.slav. Нестор Летописец),[2] həmçinin Peçerskli Nestor və ya Kiyevli Nestor (təq. 1056, Kiyev – 1114[1], Kiyev) — XI əsrin sonu – XII əsrin əvvəllərində Kiyev Rus dövlətində yaşamış agioqraf, Kiyev-Peçersk monastırının rahibi.[3] O, "Peçerskli Feodosinin həyatı", həmçinin "Boris və Qlebin həyatları"nın tərtibçisi olmuşdur.[4][3][5] Ənənəvi olaraq, Nestor, həmçinin, Praqalı Kozmanın "Çex salnaməsi" və Qall Anonimin ""'Polşa knyazlarının və ya hökmdarlarının salnaməsi və əməlləri" ilə birlikdə slavyan tarixi və mədəniyyəti üçün fundamental əhəmiyyət kəsb edən "Keçmiş illərin povesti"nin tərtibçilərindən biri hesab olunur. Buna baxmayaraq, "Keçmiş illərin povesti"nin bütün nüsxələrindən yalnız XVI əsrin Xlebnikov nüsxəsində onun müəllif kimi adı çəkilir. Bir sıra alimlər bu qeydi ikinci dərəcəli əlavə hesab edir və Nestorun salnamənin yazılmasında iştirak etməsi fikrini rədd edirlər.[6][4]
| Agioqraf Nestor | |
|---|---|
| q.slav. Нестор Летописец | |
 | |
| Doğum tarixi | təq. 1056 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1114[1] |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Nestor Rus Pravoslav Kilsəsi tərəfindən müqəddəs kimi kanonlaşdırılmışdır. O, Peçerskli Agioqraf Nestor adı ilə Roma Katolik Kilsəsinin müqəddəslər siyahısına daxil edilmişdir.[7]
.jpg)
Nestorun yazdığı "Peçerskli Feodosinin həyatı" əsərinə görə, agiograf Nestor Kiyev-Peçersk monastırında abbat Stefanın (1074–1078) dövründə rahib kəsilmiş və onun tərəfindən diakon rütbəsinə yüksəldilmişdir. Nestor orada bildirmişdir ki, Feodosinin həyatından əvvəl "Boris və Qlebin həyatı" əsərini yazmışdır.[3]
Lavrenti nüsxəsində (1377) "Keçmiş illərin povesti" əsəri "keçmiş illərin hekayələri" kimi təsvir olunur, İpatyev nüsxəsində (1420-ci illərin əvvəlləri) isə "illər" sözündən sonra "Peçersk monastırının Feodosiyev adlı rahibi" yazılmışdır. Burada Kiyev-Peçersk monastırının hansısa bir rahibi nəzərdə tutulurdu, alimlər isə bu şəxsin monastırın qurucularından biri olan Peçerskli Feodosi olduğunu hesab edirlər.[8] Yalnız Xlebnikov nüsxəsində (1550-ci illərin sonu – 1560-cı illərin əvvəlləri) "Peçersk monastırının Feodosiyev altındakı rahibi Nestor" yazılmışdır.[6][4] Bu siyahı 1550-ci illərin sonu — 1560-cı illərin əvvəllərində tərtib edilmişdir və 2–7-ci vərəqlərdə 1637-ci ildə Kiyev mitropoliti Pyotr Mogilanın əlyazma düzəlişləri var. Burada həmçinin, "Peçersk monastırının Feodosiyev altındakı rahibi" Nestorun adı başlıqda qeyd olunmuşdir.[9][10] Agiograf Nestor XIII əsrdə Peçersk rahibi Polikarpın əsərlərində iki dəfə qeyd olunmuşdur. Bu məlumatlar Kiyev-Peçersk Paterikonunun tərkibində saxlanılmışdır.[11] Polikarpın 1214–1226-cı illər arasında arximandrit Akindinə yazdığı məktubda "Salnaməni yazan Nestor" mətni ilə Nestor birbaşa salnamənin müəllifi kimi göstərilmişdir.[12] Nestor ikinci dəfə Polikarpın Damian, Yeremya, Matfey və İsaak haqqında əsərində qeyd olunur. "Mübarək Nestor salnamədə mübarək atalar haqqında yazmışdır. Onlar Damian, Yeremya, Matfey və İsaak haqqındadır".[11]
Lavrenti, Radzivill və Moskva-Akademik nüsxələrində "Keçmiş illərin povesti"nin mətni 1110-cu il məqaləsində kəsilir. Bundan sonra Kiyev Mixaylovski monastırının Vıdubıçidə yerləşən abbatı Silvestrin 1116-cı ildə knyaz II Vladimir Monomaxın dövründə salnamə yazdığına dair qeyd mövcuddur.[6]
Alimlər "Keçmiş illərin povesti"nin mətni əsasında ehtimal edirlər ki, o, XI əsrin sonunda Nestor Kiyev-Peçersk monastırında yaşayırdı. 1096-cı ilə aid polovtsıların monastıra basqını haqqında məlumatda deyilir: "Və onlar Peçersk monastırına gəldilər, biz isə hücrələrimizdə, səhər namazından sonra istirahət edirdik".[8] Alimlər ehtimal edirlər ki, bundan əlavə, Nestor, 1106-cı ildə hələ sağ idi. O yazmışdır ki, "xeyirxah ağsaqqal" Yan vəfat etmişdir, "ondan çox sözlər eşitmişdim və bunları salnamədə yazmışdım".[8] Nestor haqqında, o cümlədən onun xarici görünüşü ilə bağlı daha etibarlı məlumat yoxdur.
Nestorun həyatı yalnız 1661-ci ildə nəşr olunan erkən çap edilmiş Kiyev-Peçersk paterikində görünür. O, bu mənbədən Müqəddəs Rostovlu Dmitrinin "Müqəddəslərin həyatları" kitabına daxil edilmişdir. Nestora xidmət 1763-cü ildən əvvəl tərtib edilməmişdir.[3]
Rus Pravoslav Kilsəsi tərəfindən Müqəddəs Salnaməçi Nestor kimi kanonlaşdırılmışdır. Onun anım günü Yuli təqviminə görə oktyabrın 27-dir. Onun qalıqları Kiyev-Peçersk lavrasına yaxın Antoniyev mağaralarındadır.[3]
SSRİ və Ukraynada Nestora həsr olunmuş poçt markaları buraxılmışdır. Ukrayna Pravoslav Kilsəsi (Moskva Patriarxlığı) "Müqəddəs Salnaməçi Nestor" ordenini təsis etmişdir.[13]
2006-cı ildə Ukrayna Milli Bankı Salnaməçi Nestora həsr olunmuş, nominal dəyəri 50 qrivna olan qızıl yubiley sikkəsi buraxmışdır. Salnaməçi Nestora abidələr Kiyevdə, Vladimirdə, Luqanskda (1994-cü ildə Maksim Qorki adına regional universal elmi kitabxananın binası yaxınlığında) və Borispildə (Kiyev vilayəti, 27 iyun 2017-ci ildə açılmışdır) qoyulmuşdur. Kiyevdə Müqəddəs Nestor Salnaməçi adına iki kilsə inşa edilmişdir. Onlardan biri Promyışlennaya küçəsində (2010-cu ildə) və Ukrayna Milli Elmlər Akademiyasının Kiyev Hüquq Universitetinin ərazisində Dobroxotova küçəsində (2013-cü ildə).[14][15]
Ukraynada 9 noyabr – Müqəddəs Salnaməçi Nestorun anım günü, 1997-ci ildən bəri Ukrayna Ədəbiyyatı və Dili Günü kimi qeyd olunur.[16]
Vikianbarda Agioqraf Nestor ilə əlaqəli mediafayllar var. |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|