 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Besa — Alban mədəniyyətində dərin köklərə malik olan və "şərəf sözü", "etibar", "sözə sadiqlik", "güvən" kimi tərcümə olunan bir anlayışdır.[1] Bu, Albanların ənənəvi adət qanunu olan "Kanun"da əsas prinsiplərdən biri kimi yer alır.
"Besa" sözü, qədimdən bəri Alban cəmiyyətində əhəmiyyətli yer tutmuşdur. Bu anlayış, insanın verdiyi sözə sadiq qalmasını və bu sözün müqəddəsliyini ifadə edir. "Besa" sözü, Latınca "fides" (etibar) ilə eyni kökdən gəlir və bu da onun qədim mənşəyini göstərir. Bu söz həmçinin Yunan dilinə də "mpesa" (yun. μπέσα) kimi keçmişdir kimi keçmişdir.
Tarix boyunca "besa", Alban cəmiyyətində müxtəlif siyasi və hərbi hadisələrdə birləşdirici rol oynamışdır. Məsələn, 1878-ci ildə Prizren Liqasının yaradılmasında və 1912-ci ildə Osmanlı hökumətinə qarşı üsyanlarda "besa" anlayışı əsas rol oynamışdır.
İkinci Dünya müharibəsi zamanı, Albaniyada yaşayan və sığınan yəhudilər, "besa" anlayışı sayəsində qorunmuşdur. Alban ailələri, yəhudiləri gizlədərək və onlara yeni kimliklər verərək, onların həyatını xilas etmişdir. Bu, "besa"nın insanlıq və qonaqpərvərlik dəyərlərini necə təcəssüm etdirdiyini göstərir.[2]
Bu gün də "besa", Alban cəmiyyətində əhəmiyyətini qoruyur. Qan davalarının qarşısının alınmasında və ictimai barışın təmin olunmasında "besa" mühüm vasitə kimi istifadə olunur. Məsələn, 1970-ci ildə Monteneqroda keçirilən "Beslidhya e Malesise"(alb. Beslidhja e Malësisë) tədbirində, ailələr qan davalarına son qoymaq üçün "besa" vermişdir.[3]
"Besa", Alban mədəniyyətində və cəmiyyətində dərin köklərə malik olan bir anlayışdır. Bu, yalnız bir söz və ya vəd deyil, həm də bir həyat tərzi və etik prinsipdir. Tarix boyunca və bu gün də "besa", Alban xalqının birliyini, şərəfini və insanlıq dəyərlərini təcəssüm etdirir.
"Besa" anlayışı, Alban ədəbiyyatında və incəsənətində də geniş yer alır. Sami Fraşerinin 1874-cü ildə yazdığı "Besa yahut Ahde Vefa" (alb. Besâ yâhut Âhde Vefâ) adlı pyesində, "besa"nın şərəf və sədaqət anlayışları ilə necə əlaqələndirildiyi göstərilir.[4] Həmçinin, İsmayıl Kadarenin "Doruntina" romanında da "besa" əsas mövzulardan biridir.[5]
Alban xalq ədəbiyyatında "besa" ilə bağlı bir sıra məşhur deyimlər mövcuddur:[1]
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|