. Ureyim.az

Betula Pendula - Wikipedia - Ureyim.az

Ana Səhifə - Betula Pendula

Sallaq tozağacı (lat. Betula pendula) — bitkilər aləminin fıstıqçiçəklilər dəstəsinin tozağacıkimilər fəsiləsinin tozağacı cinsinə aid bitki növü.

Sallaq tozağacı
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Klad:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Arxeplastidlər
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptofitlər
Klad:
Ali bitkilər
Klad:
Çoxsporlu bitkilər
Klad:
Borulu bitkilər
Klad:
Toxumlu bitkilər
Klad:
Çiçəkli bitkilər
Klad:
Evdikotlar
Klad:
Bazal evdikotlar
Klad:
Superrozidlər
Klad:
Rozidlər
Klad:
Fabidlər
Dəstə:
Fıstıqçiçəklilər
Fəsilə:
Tozağacıkimilər
Yarımfəsilə:
Betuloideae
Cins:
Tozağacı
Növ:
Sallaq tozağacı
Beynəlxalq elmi adı
  • Betula pendula Roth, 1788
Vikianbarın loqotipi
Şəkil
axtarışı
ITIS  19495
NCBI  3505
EOL  1149364

Mündəricat

  • 1 Ümumi yayılması
  • 2 Azərbaycanda yayılması
  • 3 Statusu
  • 4 Bitdiyi yer
  • 5 Təbii ehtiyatı
  • 6 Bioloji xüsusiyyətləri
  • 7 Çoxalması
  • 8 Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri
  • 9 Becərilməsi
  • 10 Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri
  • 11 Zəruri qoruma tədbirləri
  • 12 İstinadlar
  • 13 Həmçinin bax

Ümumi yayılması

redaktə

Qərbi Sibir, Altay, Avropa, Şimali Afrika, Asiya və Qafqazda yayılmışdır.

Azərbaycanda yayılması

redaktə

Böyük Qafqaz dağlarında (Quba-Xaçmaz) və Naxçıvan MR-də təbii halda rast gəlinir.

Statusu

redaktə

Azərbaycanın nadir bitkisidir. NT.

Bitdiyi yer

redaktə

Əsasən qarışıq meşələrin orta yaruslarında rast gəlinir. Dağlarda bu tozağacı dəniz səviyyəsindən 2100–2500 m-ədək hündürlüyə qalxır.

Təbii ehtiyatı

redaktə

Azərbaycanda arealı çox geniş deyil.

Bioloji xüsusiyyətləri

redaktə

Əlverişli şəraitdə hündürlüyü 25–30 m, diametri 80 sm-ədək, çatır. Cavan ağacların qabığı qonurdur, 8-10 yaşdan ağarır. Cavan fərdlərini qızılağacın növləri ilə qarışıq salmaq olar. Iri vəziyyətdə ağ qabığına görə digər ağaclardan yaxşı fərqlənir. Daha yaşlı ağaclarda qabığı gövdənin aşağı hissəsind dərin yarıqlı, qara olur. Oduncağı sarımtıl-ağ, möhkəm və ağırdır. Budaqları çılpaq, çoxsaylı, sıx, qatranlı vəziciklərlə – ziyilciklərlə örtülmüşdür. Cavan budaqları aşağı sallanır və tozağacının çətirinə çox səciyyəvi görünüş verir (adı – sallaq tozağacı). Çətiri budaqlı, ancaq sıx deyil, budaqlanması simpodialdır. Yarpaqları rombvarı–yumurtavarıdan üçkünc–yumurtavarıyadək, uzunluğu 3,5-7 sm, eni 2-5 sm, ucu biz, hamar, cavan yaşda yapışqanlıdır; kənarları ikili dişlidir. Saplaqları çılpaq, uzunluğu 0,8-3 sm-dir. Çiçəkləri düz, xırda, bircinsli, budaqların uclarında sırğavari, sallaq çiçək qruplarına yığılmışdır. Yarpaqlar açılanadək çiçəkləyir. Erkək çiçəkləri qısa saplaqlarda, qırmızı-qonur pulcuqların qoltuqlarında 3 ədəd dixazial yerləşir və keçən ilin uzunsov zoğlarının uclarında 2-4 ədəd sallaq (5-6 sm) erkək sırğalar əmələ gətirir. Çiçəkyanlığı sadə, bir, iki yarpaqlı, 2-4 ədəd erkəkcikləri ikiyə bölünmüş, çiçəkyanlığın yarpaqlarla üzbəüz yerləşir. Dişi çiçəklərin çiçəkyanlığı yoxdur, üçqanadlı pulcuqlarla bitmişdir. Onlar qısa, yan zoğlarda 5 ədəd dixazilərə yığılmışdır və qısa, silindrik yaşıl, dişi sırğalar formalaşdırır. 2 ədəd dişiciyi bitişik olub, orada bir toxum rüşeymi inkişaf edir. Sapşəkilli dişicik ağızları uzun, bəzən parlaq rənglidir. Meyvələri yayın axırlarında yetişir.

Çoxalması

redaktə

Generativ və vegetativ yolla çoxalır.

Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri

redaktə

Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.

Becərilməsi

redaktə

Məlumat yoxdur.

Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri

redaktə

Şahdağ Milli Parkında qorunur.

Zəruri qoruma tədbirləri

redaktə

Azərbaycanın "Qırmızı kitab"ına salınması tövsiyə edilir.

İstinadlar

redaktə

Həmçinin bax

redaktə
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Sallaq_tozağacı&oldid=7222602"
UREYIM.AZ