 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Bronxial arteriyalar — insan anatomiyasında ağciyərləri oksigenli qan və qida ilə təmin edir. Bronxial arteriyalar tənəffüs sisteminin həyatı bir hissəsidir. 2 bronxial arteriyanın biri sol ağciyərə, biri isə sağ ağciyərə gedir.
| Bronxial arteriyalar | |
|---|---|
 Bronxial arteriya sağ mərkəzdə işarələnmişdir |
Tipik olaraq 2 sol və 1 sağ bronxial arteriya var.[1]
Sol bronxial arteriyalar (yuxarı və aşağı) adətən birbaşa torakal aortadan əmələ gəlir.[2]
Tək sağ bronxial arteriya adətən aşağıdakılardan birindən yaranır:
Bronxial arteriyalar bronxları və ağciyərlərin birləşdirici toxumasını qanla təmin edir. Onlar tənəffüs bronxiolları səviyyəsində olan bronxlarla birlikdə olur və budaqlanır. Onlar ağciyər arteriyalarının budaqları ilə anastomoz[3] edir və birlikdə ağciyərin visseral plevrasını qanla təmin edirlər. Nəticədə, sol ürəyə qayıdan qan, ağciyər kapilyar yataqları səviyyəsində olan qandan bir qədər az oksigenləşir. Hər bronxial arteriyanın qida borusunu təmin edən bir qolu var.
Bronxial arteriyaları ağciyər arteriyaları ilə qarışdırmaq asandır, çünki hər ikisi ağciyərləri qanla təmin edir. Lakin əhəmiyyətli fərqləri də var:
| arteriya | funksiyası | dövriyyəsi | diametri |
| ağciyər arteriyaları | sağ mədəcikdən vurulan oksigensiz qanı təmin edir | ağciyər dövriyyəsi | nisbətən böyük |
| bronxial arteriyalar | sol mədəcikdən vurulan oksigenli qanı təmin edir | sistemli dövriyyə | nisbətən kiçik |
Bronxial arteriyanın diametri 2 mm-dən çox olduqda genişlənmiş sayılır. Bronxial arteriyaların genişlənməsinin bir neçə səbəbi var:
Xroniki ağciyər tromboembolik hipertenziyasında bronxial arteriyalar adətən genişlənir və əyri olur.[4] Müasir cərrahi üsullarla bronxial anastomozlar bronxial arteriyaya yenidən qoşulmadan yaxşı sağalır. Əsasən bu səbəbdən, bronxial arteriya dövranı adətən ağciyər transplantasiyası zamanı götürülür və bunun əvəzinə tənəffüs yollarına perfuziya təmin etmək üçün mikrosirkulyasiyanın davamlılığına (ehtimal ki, deoksigenləşdirilmiş ağciyər dövranından yaranır) əsaslanır.[5]
Bronxial arteriyanın anevrizmaları aorta anevrizmalarını təqlid edə bilər.[6] Bronxial arteriya embolizasiyası (BAE) hemoptizi (qanlı öskürək) müalicə etmək üçün bronxial arteriyaya kateter daxil edilməsidir.[7][8]
Ağciyər şişlərinin əksəriyyəti bronxial arteriya tərəfindən təmin edilir və onlar kimyəvi embolizasiya ilə müalicə edilə bilər (kimyaterapiya və hissəciklərin birbaşa şişi qidalandıran arteriyaya yeridilməsi).[9]
Bronxial arteriyalar və onların ağciyərləri qida ilə təmin etməsi də müşahidə ilə əlaqədardır ki, ağciyər arteriyasının tıxanması (bağlanmış və ya embolizasiyası) çox nadir hallarda ağciyər infarktı ilə nəticələnir.[10] Bronxial arteriyalar ağciyər toxumasına oksigenli qan tədarükünü təmin edə bilər.
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|