 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Cəfər Kaşif və ya Cəfər Məhəmmədzadə (1894, Mamağan – 1946 və ya 1947, Təbriz və ya Tehran) — azərbaycanlı şair. 21 Azər hərəkatının iştirakçısı və Azərbaycan Şairlər və Yazıçılar Cəmiyyətinin İdarə heyətinin üzvü olub. Azərbaycan Milli Hökuməti süqut etdikdən sonra şah qoşunları tərəfindən qətlə yetirilib.
| Cəfər Kaşif | |
|---|---|
 | |
| Doğum adı | Cəfər Məhəmmədzadə |
| Təxəllüsü | Kaşif |
| Doğum tarixi | 1894 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1946 və ya 1947 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | şair |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Cəfər Məhəmmədzadə 1893-cü ildə Mamağan qəsəbəsində anadan olub.[1][2] Uzun müddət Tiflisdə yaşayıb və öz şeirləri ilə mətbuatda çıxış edib.[2][3] 1938-ci ildə İrana sürgün olunub.[3]
1945-ci ildə 21 Azər hərəkatına qoşulub.[2] Noyabrın 20-də Təbrizdə Ərk teatrında Azərbaycan Xalq Konqresi fəaliyyətə başlayıb.[4][5][6] Cəfər Kaşif də Azərbaycan Xalq Konqresində nümayəndə kimi iştirak edib.[7][8] "Hürriyyət pərisinə", "Əl çəkin" və başqa şerləri ilə tanınıb və şeirləri mətbuatda çap olunub.[9] Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra yaradılmış Azərbaycan Şairlər və Yazıçılar Cəmiyyətinin İdarə heyətinin üzvü olub.[1][10]
1946-cı il dekabrın 5-də Miyanə istiqamətində hücum edən şah qoşunları Qulam Yəhyanın rəhbərlik etdiyi fədailər tərəfindən dayandırıldı.[11][12] Azərbaycanın müxtəlif ərazilərindən insanlar silahlanmaq və şah qoşununa qarşı mübarizə aparmaq üçün Milli Hökumətə müraciətlər edirdilər.[13] Bundan sonra Mir Cəfər Pişəvərinin rəhbərliyi ilə Müdafiə Komitəsi quruldu.[14][15] Komitənin ilk işi Təbrizdə hərbi vəziyyət elan edib, "Babək" adlı könüllü dəstələr qurmaq oldu.[13][16][17] Könüllü dəstələrə ilk etapda 600 nəfər üzv oldu.[15][18] Bundan sonra Pişəvəri yenidən hərbi dəstək üçün Sovet İttifaqına müraciət etdi.[13][19] Lakin bu istəyi cavabsız qaldı.[20]
1946-cı il dekabrın 11-də Azərbaycan Əyalət Əncüməni qan tökülməsinin qarşısını almaq məqsədilə Qızılbaş Xalq Qoşunlarına və fədai qüvvələrinə şah qoşunlarına qarşı müqavimət göstərməmək və döyüş meydanlarını tərk etmək haqqında qərar verdi.[21][22][23] Elə həmin gündən etibarən İran ordusu iri şəhərlərə girməzdən əvvəl bu şəhərlərdə ərbabların quldur dəstələri eləcə də mülki geyimli jandarmalar qırğınlar törətməyə başladılar.[24][25] Bu dəstələr Tehran radiosu tərəfindən "İran vətənpərvərləri" adlandırılırdılar.[25] Dəstələrin əsas məqsədi demokratların məhv edilməsi və şah qoşununun şəhərlərə girişini təmin etmək idi.[24][25] Təbriz və Azərbaycanın digər şəhərləri talana və qırğınlara məruz qaldılar.[24][26] Azərbaycan Milli Hökuməti süqut etdi.[27][28] 1946-cı il dekabrın 14-də ABŞ və Böyük Britaniya tərəfindən dəstəklənən İran ordusu Təbrizə daxil oldu.[29][30] Bundan sonra da qırğınlar və talan davam etdi.[26][29] Minlərlə insan həbs olundu, sürgün edildi.[31] Baş verən qırğınlarda ADF üzvləri, fədailər eləcə də tanınan şairlərdən Əli Fitrət, Sədi Yüzbəndi və Məhəmmədbağır Niknam qətlə yetirildilər.[32][33][34] Cəfər Kaşif də bu hadisələr zamanı qətlə yetirilib.[32][35] Ölümü ilə bağlı fikirlər müxtəlifdir. Bəzi müəlliflərə görə o, 1946-cı ildə Təbrizdə Nəzmiyyə meydanında,[1][33] bəzi müəlliflərə görə isə 1947-ci ildə Tehranda qətlə yetirilib.[2][3] Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Təbriz Milli Filarmoniyasının yaradıcısı Əli Tudəyə görə isə Cəfər Kaşif evinin qarşısında öldürülüb.[36]
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|
