Exidna Mifologiya - Wikipedia - Ureyim.az

Exidnanın nəsil şəcərəsi müxtəlif müəlliflərə görə dəyişir.^[5]Onunla bağlı ən qədim genealojilardan biri Hesiodun Teoqoniya əsərində (e.ə. VIII–VII əsrlər) verilir və burada bəzi məqamlar aydın deyil. Hesioda görə, Exidna ehtimal ki, dəniz ilahəsi Keto tərəfindən dünyaya gətirilmişdi, bu da onun atasının dəniz tanrısı Forki olduğunu göstərir.^[6]Lakin burada qeyd edilən "o" sözü Okeanit Kalliroyaya da aid edilə bilər, bu isə Exidnanın atasının Meduzanın oğlu Xrisaor ola biləcəyini bildirir. Mifoqraf Ferekid (e.ə. V əsr) Exidnanın Forkinin qızı olduğunu yazsa da, onun anasını qeyd etmir.^[7]

Digər müəlliflər Exidnanın fərqli valideynləri olduğunu bildirir.^[8] Coğrafiyaçı Pavsani (II əsr) qeyd edir ki, Epimenid (e.ə. VII və ya VI əsr) onu Stiks çayı ilahəsi Okeanit Stiksin və bilinməyən bir şəxs olan Peirasın qızı kimi təsvir etmişdir. Mifoqraf Apollodor (I və ya II əsr) görə isə, Exidna Tartar və Geyanın qızıdır.^[9]Orfik ənənəyə görə isə, o, bütün tanrıların atası sayılan Fanetin qızı idi.^[10]

Hesiodun Exidnası yarı gözəl qız, yarı qorxunc ilan idi. Hesiod onu "əzib-keçən tanrıça" və "insanlara və tanrılara bənzəməyən, qaniçən varlıq" kimi təsvir edir.^[11]O, "parlaq gözlü və gözəl yanaqlı nimfanın yarısı, digər yarısı isə nəhəng, dəhşətli, xallı dərili ilan" kimi göstərilir.^[12]Exidnanın ilan hissəsinin çiy ət yeməsi ilə əlaqələndirilməsi Hesiodun onun ilan hissəsinin başla bitdiyini düşünə biləcəyini göstərir.^[13]

Aristofan (e.ə. V əsrin sonu) Exidnanı yeraltı aləmin sakini kimi təsvir edərək, ona yüz baş (ehtimal ki, ilan başları) verir.^[14]Bu, Hesiodun Exidnanın yoldaşı Tifonun da yüz başlı olduğunu bildirməsi ilə üst-üstə düşür. Orfik ənənədə isə Exidna uzun saçlı gözəl qadın başına və boyundan aşağıya qədər ilan bədəninə sahibdir. Nonnusun Dionisiaka əsərində isə, Exidna "iyrənc" və "dəhşətli zəhərli" varlıq kimi təsvir edilir.^[15]

Exidna Apollonun Delfidə öldürdüyü əjdaha ilə əlaqələndirilə bilər.^[16]Həmin əjdaha adətən kişi cinsində olan ilansürünən Piton kimi göstərilir. Lakin bu əhvalatın ən qədim versiyası olan Homerik Himn Apollona əsərində, tanrı adını açıqlamadığı bir dişi əjdahanı (drakayna) öldürür.^[17]Daha sonralar bu varlıq Tifonun himayədarı olmuş Delfina adlandırılır. Exidna və Delfina arasında bir sıra oxşarlıqlar var.^[18]Hər ikisi yarı qadın, yarı ilandır və hər ikisi insanlara "bəla" (πῆμα) olmuşdur.^[19]Bundan əlavə, hər ikisi Tifon ilə sıx bağlıdır və hər ikisi Korik mağarası ilə əlaqələndirilir.^[20]

Exidnanın qədim dövrlərə aid müəyyən bir təsviri qalmayıb.^[21]Pavsaniyə görə, Exidna və Tifon e.ə. VI əsrə aid olan, Maqnesiyalı Batikls tərəfindən dizayn edilən Amiklaidəki Apollon Taxtı adlı Dor-İoniya məbədlər kompleksində təsvir edilmişdir. Pavsani sol tərəfdəki iki fiqurun Exidna və Tifon olduğunu, sağ tərəfdə isə Tritonların dayandığını bildirir, lakin bu fiqurların təfərrüatları haqqında əlavə məlumat vermir.^[22]

• Taylor, Thomas (1824), The Mystical Hymns of Orpheus: Translated from the Greek, and Demonstrated to be the Invocations Used in the Eleusinian Mysteries, C. Whittingham.
• Trypanis, C. A., Gelzer, Thomas; Whitman, Cedric, CALLIMACHUS, MUSAEUS, Aetia, Iambi, Hecale and Other Fragments. Hero and Leander, Harvard University Press, 1975. ISBN 978-0-674-99463-8.
• Tzetzes, Chiliades, editor Gottlieb Kiessling, F. C. G. Vogel, 1826. (English translation, Books II–IV, by Gary Berkowitz. Internet Archive).
• Valerius Flaccus, Gaius, Argonautica, translated by J. H. Mozley, Loeb Classical Library Volume 286. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1928.
• Roel van den Broek, Studies in Gnosticism and Alexandrian Christianity, BRILL, 1996. ISBN 9789004106543.
• Martin Litchfield West (1966), Hesiod: Theogony, Oxford University Press.
• Martin Litchfield West (1997), The East Face of Helicon: West Asiatic Elements in Greek Poetry and Myth, Oxford University Press. ISBN 0-19-815042-3.

•   Vikianbarda Exidna (mifologiya) ilə əlaqəli mediafayllar var.