. Ureyim.az

Keto - Wikipedia - Ureyim.az

Ana Səhifə - Keto


Keto (yun. Κητώ) — Yunan mifologiyasında ilkin dəniz tanrıçasıdır və Pontla Geyanın qızıdır. Mifik bir fiqur olaraq, o, ən qədim tanrılardan biri hesab olunur və Geya ilə Pontdan olan digər bir uşaq, Forkis ilə bir çox canavarlı övladlar doğurmuşdur. Kiçik Günəş Sistemi obyektlərindən 65489 Ceto, onun şərəfinə adlandırılmışdır, və onun peyki Fortsizin adını almışdır.

Keto
Mifologiya Qədim Yunanıstan dini
Cinsi qadın[d]
Atası Pont
Anası Geya
Əri
  • Forki
Uşaqları
  • Hesperidlər,
  • Qorqona Meduza,
  • Exidna
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Keto, müxtəlif vaxtlarda Krataiis (yun. Κράταιις, Krataiis, "güclü" mənasında) və Trienus (yun. Τρίενος, Trienos, "üç il ərzində" mənasında) adları ilə də tanınırdı və bəzən alimlər tərəfindən Hekate ilə qarışdırılmışdır (çünki Krataiis və Trienus həm də Hekatenin epitetləridir).[1]

Bu tanrıça, həmçinin Keto adını daşıyan kiçik bir Okeanid və Yunan mifologiyasında ketos (cəm halda kētē və ya ketea) adlanan müxtəlif canavarlarla qarışdırılmamalıdır; ketos qədim Yunan dilində "dəniz canavarı" üçün ümumi bir termindir.[2]

Mündəricat

  • 1 Ailə
  • 2 Kult
  • 3 İstinadlar
  • 4 Xarici keçidlər

Ailə

redaktə

Keto, Geya (Yer) və Pontun digər dörd övladı ilə birlikdə anadan olmuşdur: Nereus, Taumas, Forkis və Evribiya. Hesiodun "Teoqoniya" (Theogony) əsərində Keto və Forkisin övladları olaraq iki Graiae (Qraiya) — Pemfredo və Enyo, və üç Gorgon (Qorqon) — Stenno, Evriala və Meduza qeyd olunur. Onların son övladı isə adlandırılmayan bir ilan (sonradan Ladon adı ilə Apollonius tərəfindən tanınmışdır) olub, qızıl almaları qoruyurdu. Hesioda həmçinin, yarı qadın, yarı ilan olan Yexidnanın Ketodan doğulduğu və Forkisin onun atası olduğu qeyd edilir; lakin bu "qadın" bəlkə də Kalliroe adlı bir Okeanidə işarə edir.[3]

Mifoqraf Afinalı Ferekid (e.ə. V əsr) Yexidnanı Forkisin qızı kimi göstərir, amma anasını adı ilə qeyd etmir.

Mifoqraflar Apollodor və Hiqin hər biri Keto və Forkisin övladları olaraq üçüncü bir Graiae adlandırır, bunlar Dino və Persisdir. Apollodor və Hiqin həmçinin Ladonu Yexidna ilə Tifonin övladı kimi göstərirlər, Keto və Forkisin deyil.[4]

Rodosseyli Appoloninin şərhçisinin verdiyi məlumatda Forkis və Keto Hesperidlərin valideynləri kimi göstərilirlər, amma bu məlumat digər qədim mənbələrdə təkrarlanmır.[5] Keto, bəlkə də nəvəsi Ortrusun, Nemean lion (Nemea aslanı) və Sfinxin anasıdır. Homer "Odisseya" əsərində Polifemusun anası Toosanı Forkisin qızı kimi qeyd edir, amma Ketonun onun anası olub-olmaması haqqında heç bir məlumat vermir.[6]

Kult

redaktə

Böyük Plini Joppa (indiki Yaffa) şəhərində "hekayə edilmiş Keto"nun ibadətini qeyd edir,[7] bu, Perseusun Andromedanı dəniz canavarından xilas etməsindən dərhal sonra gələn bir qeydidir. S. Safray və M. Stern Joppada, Keto adı altında bu canavara ibadət edən bir kultun yaranmış ola biləcəyini təklif edirlər. Alternativ bir izah olaraq, onlar Plini və ya onun mənbəyinin Cetus adını yanlış oxuduğunu və ya Derçeto adlı suriyalı tanrıçanın adını qeyd etdiyini irəli sürürlər.[8]

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ "κῆτος" Arxiv surəti 12 yanvar 2023 tarixindən Wayback Machine saytında in Liddell, Henry and Robert Scott. 1996. A Greek-English Lexicon. Revised by H.S. Jones and R. McKenzie. Ninth edition, with revised supplement. Oxford: Clarendon Press.
  2. ↑ Hard, p. 50; Hesiod, Theogony 233–339 (Most, pp. 21–23); Apollodorus 1.2.6 Arxiv surəti 14 sentyabr 2020 tarixindən Wayback Machine saytında.
  3. ↑ Theogony 270–276 (Most, pp. 24, 25 Arxiv surəti 4 mart 2025 tarixindən Wayback Machine saytında).
  4. ↑ Theogony 333–336 (Most, pp. 28, 29 Arxiv surəti 16 aprel 2019 tarixindən Wayback Machine saytında); Apollonius of Rhodes, 4.1396 Arxiv surəti 4 mart 2025 tarixindən Wayback Machine saytında.
  5. ↑ Pherecydes, fr. 7 Fowler = FGrHist 3 F 7 (Fowler, p. 278); Hošek, p. 678.
  6. ↑ Hesiod, Theogony 270-300 Arxiv surəti 4 mart 2025 tarixindən Wayback Machine saytında. Though Herbert Jennings Rose says simply that it is "not clear which parents [for Echidna] are meant", Athanassakis, p. 44, says that Ceto and Phorcys are the "more likely candidates for parents". The problem arises from the ambiguous referent of the pronoun "she" in Theogony 295 Arxiv surəti 4 mart 2025 tarixindən Wayback Machine saytında. While some have read this "she" as referring to Callirhoe (e.g. Smith s.v. Echidna Arxiv surəti 2 noyabr 2021 tarixindən Wayback Machine saytında; Morford, p. 162), according to Clay, p. 159 n. 32, "the modern scholarly consensus" reads Ceto, see for example Most, p. 27 n. 16 Arxiv surəti 4 mart 2025 tarixindən Wayback Machine saytında ("Probably Ceto"); Gantz, p. 22 ("Phorkys and Keto produce Echidna"); Caldwell, pp. 7, 46 lines 295–303 ("presumably Keto"); West, p. 249 line 295 ("probably Keto"); Grimal, s.v. Echidna ("Phorcys and Ceto").
  7. ↑ Hesiod, Theogony 326–327 Arxiv surəti 16 aprel 2019 tarixindən Wayback Machine saytında. Who is meant as the mother is unclear, the problem arising from the ambiguous referent of the pronoun "she" in line 326 of the Theogony, see Clay, p.159, note 34
  8. ↑ Apollodorus 2.5.11 Arxiv surəti 8 noyabr 2013 tarixindən Wayback Machine saytında; Hyginus, Fabulae Preface § p.35 Arxiv surəti 10 yanvar 2021 tarixindən Wayback Machine saytında, 151 Arxiv surəti 10 yanvar 2021 tarixindən Wayback Machine saytında.

Xarici keçidlər

redaktə
  • Aken, Dr. A.R.A. van. (1961). Elseviers Mythologische Encyclopedie. Amsterdam: Elsevier.
  • Bartelink, Dr. G.J.M. (1988). Prisma van de mythologie. Utrecht: Het Spectrum.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Keto&oldid=8145032"
UREYIM.AZ