 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Məmməd Əmin Azadvətən (1905, Laləliyi-Torab, Qərbi Azərbaycan ostanı – 1947, Urmiya) — siyasətçi, fədai, repressiya qurbanı.Azərbaycanın Demokrat Firqəsinin Urmiya vilayəti komitəsinin sədri və Urmiya fədailərinin başçısı olub. Azərbaycan Milli Hökuməti qurulduqdan sonra, Azərbaycan Milli Məclisinə Urmiyadan nümayəndə seçilib.
| Məmməd Əmin Azadvətən | |
|---|---|
 Məmməd Əmin Azadvətən Urmiya sakinlərinin qarşısında çıxış edərkən. | |
  | |
| 12 dekabr 1945 – 12 dekabr 1946 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1905 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1947 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | edam[d] |
|
|
|
| Təltifləri |
 |
Məmməd Əmin Azadvətən Urmiyanın Nazlıçay mahalının Lələli kəndində anadan olub.[1][2] İbtidai təhsil alsa da ailəsinin imkanı olmadığı üçün təhsilini yekunlaşdıra bilməyib.[1][2] Mövcud hakimiyyətə müxalif olduğu üçün 1933-cü ildə həbs olunaraq Urmiya həbsxanasına salınıb.[3] Bir müddət həbsdə saxlanıldıqdan sonra ömürlük Zəncana sürgün olunub.[2][3] Sürgündə olduğu müddətdə Zəncan bələdiyyə idarəsində işləyib və bu dövr ərzində siyasi fəaliyyətini davam etdirib.[4] 1940-cı ilin payızında yenidən həbs olunub. 4 ay Zəncanda saxlanıldıqdan sonra Tehranda yerləşən və əsasən siyasi məhbusların saxlanıldığı "Qəsri Qacar" həbsxanasına göndərilib.[3] 1941-ci ildə Rza xan ölkədən qaçdıqdan sonra həbsdən azd olunub və Zəncana geri qayıdıb. Tudə Partiyasına üzv olub və Zəncanda şəhər komitəsinin yaradılmasında iştirak edib.[4][5]
1943-cü ilin sonunda Urmiyaya gəlib və burada Tudə Partiyasının komitəsinin yaradılmasında iştirak edir.[6] 1944-cü ildə Tudə Partiyasının Urmiya Vilayət Komitəsinin sədri seçilib.[7] Tudə Partiyasının Azərbaycan Əyalət Komitəsinin üzvü olub.[8] 1945-ci il yanvarın 1-də ona qarşı sui qəsd olsa da sağ qalıb.[9]
1945-ci ildə Azərbaycan Demokrat Firqəsi yaradıldıqdan sonra Urmiya vilayəti komitəsinin sədri seçilib[6][10][11] və Urmiya fədailərinə rəhbərlik edib.[12][13][14] ADF-nin birinci qurultayında nümayəndə kimi iştirak edib və mərkəzi komitənin üzvü seçilib.[15] Azərbaycan Milli Hökumətinin Milli Məclisinin birinci iclası dekabrın 12-də keçirilib.[16][17] Bura seçilən nümayəndələrdən 26 nəfəri cəbhədə olduqları üçün məclisin ilk iclasında iştirak edə bilmirlər. Onlardan biri də Məmməd Əmin Azadvətən olub.[18]
1946-cı ilin mart ayında milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.[19]
1946-cı il dekabrın 13-də ABŞ və Böyük Britaniya tərəfindən dəstəklənən İran ordusu Təbrizə daxil oldu.[20] Bununla da Azərbaycan Milli Hökuməti süqut edib.[21] Məmməd Əmin Azadvətən də Urmiyada həbs olunub.[22] Dövlət məmurları tərəfindən əməkdaşlığa dəvət olunsa da bunu qəbul etməyib[1][23] və cavabında onlara deyib ki, "Nə danışırsınız, bişərəflər! Söyüd budaqlarını ikiqat əymək olar, qocaman çinar isə sınar, əyilməz".[24][25] Rzaşah orta məktəbində qurulmuş məhkəmə tərəfindən Abbas Fəthi və digər demokratlarla birlikdə edama məhkum olunub. 1947-ci ildə Urmiyada edam olunub.[26][27][28]
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|
