. Ureyim.az

Manqup - Wikipedia - Ureyim.az

Ana Səhifə - Manqup
Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə kateqoriyalar əlavə edərək töhfə verə bilərsiz.

Manqup (ukr. Мангуп, krımtat. Mangup, Мангуп) — Bağçasaray rayonu ərazisində mövcud olmuş şəhər-qala. Tarixi adı Baba-Dağ olmuşdur. Feodoro knyazlığınln paytaxtı olmuşdur. Sonradan türk qalasına çevrilmişdir. Dağ hündürlüyü 250 m olan vadidə yerləşir. Dağın hündürlüyü 583 metr təşkil edir. Platosunun sahəsi 90 ha-dır. Qalada iki bulaq vardır. Onlar müvafuq olaraq Kişi və Qadın bulağı olaraq adlanır. 1975-ci ildə qala ərazisində Maqup təbiət qoruğu təşkil edilmişdir.

Mündəricat

  • 1 Təbiəti
  • 2 Tarixi
  • 3 Tanınmış sakinləri
  • 4 Ədəbiyyat
  • 5 İstinadlar
  • 6 Mənbə

Təbiəti

redaktə

Manqup-Qala Baba-Dağın platosunda yerləşir. Ən hündür zirvəsi 583 metrdir. Bir tənha dağ olaraq cənub yamacı sıldırımlıdır.

Tarixi

redaktə
  • B.e.ə I min illikdən tavr qəbilələri ərazidə məskən salmışlar. Burada Arilərə xass katakomba qəbrlər buna sübutdur. Onlar bura Manqup adını vermişlər[1]
  • III—IV əsrlərdə manqup platosunu skiflər tutmuşlar.
  • IV—V əsrlərdə platoya Alanlar və Qotların köçü olmuşdur.
  • V əsrdə burada ilk müdafiə tikililəri meydana gəlmişdir. Bura Doros adlanır. Dori dövləyinin paytaxtı olur.
  • VII əsrin sonları Xəzər xaqanlığı Dorosu ələ keçirir. Şəhətdə Xəzər qarnizonu yerləşdirilir. Şəhərin işğalı antixəzər üsyanlarına səbəb olmuşdur.
  • XIII — XV əsrlərdə Feodoro knyazlığının paytaxtı olur. Onlar Krımın cənub-qərbini nəzarətində saxlayırdı. Şəhərin özünü isə Feodoro adlandırılırdı. Bu dövrə aid müdafiə tikililəri və suni mağaraları bu gündə müşahidə etmək olar.
  • 1475-ci ildə yarımaylıq mühasirədən şəhər və knyazlıq Osmanlı İmperiyanın nəzarətinə keçmişdir. Türklər şəhərdə qala inşa edərək adını Manqup-Qala olaraq dəyişdirmişlər. 1774-cü ildə Kadılığın mərkəzi olmuşdur.
  • 1774-cü ildə türk qoşunları qalanı tərk etmişlər.
  • 1790-cı ildə Manqup onun son sakinləri olan karaimlər tərəfindən tərk edilmişdir. Tabana-Dərə ərazisində bu gündə karaimlərə aid qəbrsanlıq qalmışdır.

Tanınmış sakinləri

redaktə
  • Dmitriy — Feodoronun ilk sahibi, 1362-ci ildə baş vermiş Mavi sular döyüşünün iştirakçısıdır[2].
  • Mariya Manqupskaya (?-1477) — Feodoro şahzadəsi III Böyük Stepanın 17-ci həyat yoldaşı[3],
  • Qotlu Mariya — Feodoro şahzadəsi, Trapezund imperatoru Böyük Komninin həyat yoldaşı[4].
  • Kasian Qrek (dünyaya Konstantin kimi tanınır), Manqup knyazı[5].

Ədəbiyyat

redaktə
  • Бармина Н. И. Археологическое изучение Мангупской базилики в 1850–1930-е гг. (источниковедческий аспект) // Античная древность и средние века. — Екатеринбург: [Изд-во Урал. ун-та], 2009. — Вып. 39: К 60-летию д. и. н., профессора В. П. Степаненко. — С. 409–422.
  • Герцен А. Г. Октагональная церковь Мангупской цитадели по данным археологических исследований 1997–1999 гг.: планировка, стратиграфия, хронология / А. Г. Герцен, В. Е. Науменко // Античная древность и средние века. — Екатеринбург: [Изд-во Урал. ун-та], 2009. — Вып. 39: К 60-летию д. и. н., профессора В. П. Степаненко. — С. 423–466.

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Трубачёв О.Н. Indoarica в Северном Причерноморье: Реконструкция реликтов языка. Этимологический словарь. М.: "Наука", 1999, с. 255.
  2. ↑ Густинская летопись // Полное собрание русских летописей. — Т. 2. — СПб., 1843. — С. 350.
  3. ↑ "Правящий дом Феодоро". 2022-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-06.
  4. ↑ .The Chronicle of Michael Panaretos records the marriage in Nov 1429 of "the empress lady Maria from Gothia, the daughter of Alexios from Theodoro Arxivləşdirilib 2015-05-20 at the Wayback Machine
  5. ↑ КАССИАН ГРЕК (КОНСТАНТИН МАНГУПСКИЙ), ПРЕПОДОБНЫЙ http://www.ferapontovo.ru/index.php3?id=313 Arxivləşdirilib 2021-04-13 at the Wayback Machine

Mənbə

redaktə
  • Сайт пещерного города Мангуп-Кале
  • Столица феодоритов научно-популярный-очерк 1973 Arxivləşdirilib 2013-02-22 at the Wayback Machine
  • Сайт Мангупской археологической экспедиции
  • Сайт пещерного города Мангуп-Кале Arxivləşdirilib 2009-08-11 at the Wayback Machine
  • mangup.com.ua — сайт о Пещерных Городах Крыма Arxivləşdirilib 2007-09-27 at the Wayback Machine |RSS Arxivləşdirilib 2010-01-24 at the Wayback Machine
  • План Мангупского городища
  • Неофициальный сайт Мангупской археологической экспедиции
  • Статьи АГ Герцена по истории и археологии Мангупа
  • Публикации А. Г. Герцена в электронном архиве УрФУ.
  • Мангуп: столица княжества Феодоро; Фотографии 2002 года.
  • Топографическая карта Мангуп-Кале и окрестностей Arxivləşdirilib 2002-07-13 at the Wayback Machine
  • Схема оборонительных сооружений крепости
  • Археологические находки
  • Туристический объект Крыма Мангуп-Кале
  • Фрески южного монастыря на Мангупе
  • Пещерные города Крыма. Мангуп Arxivləşdirilib 2017-04-26 at the Wayback Machine
  • Видео-ролик о пещерном городе Мангуп
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Manqup&oldid=8090688"
UREYIM.AZ