Panqolin - Wikipedia - Ureyim.az

Panqolinlər çəmənlik, savanna, yağış meşələri kimi olduqca fərqli yaşayış şəraitlərinə uyğunlaşa bilər. Bir neçə yarlmnövə bölünən panqolinlər Afrikada (Sahara səhrasından cənubda), cənub, cənub-şərqi Asiyada (Çin, Sunda, Hindistan və Filippin) yaşayır.

Afrikada 4 panqolin növü yayılıb: nəhəng panqolin, qaraqarınlı pandolin, ağqarınlı panqolin və Temmiksin panqolini (yumru panqolin)^[5].

Panqolinin bədəninin üst tərəfi sərt keratin pulcuqlar ilə əhatə olunub. Quyruğu isə tamamilə pulcuqlar ilə əhatə olunub. Bu pulcuqlar müdafiə məqsədli olub, pandolini ovçulardan qoruyur. Panqolin hər hansı bir təhlükə hiss etdikdə top formasını alır və keratin pulcuqları onu qoruyur. Pulcuqsuz olan qarın hissəi və ayaqlarının iç tərəfləri pulcuqsuz və qıllıdır. Pulcuklu hissələrində isə qıl yoxdur. Pulcuqlar panqolinin bədən ağırlığının təqribi 20%-i təşkil edir^[6].

Başı uzunsovdur, körpücük sümüyü yoxdur. Ətrafları qazmaq üçün uyğunlaşıb. Qabaq və arxa ayaqlarında 5 barmaq və barmaqlarında uzun dırnaqlar var. Bu dırnaqlar torpağı qazmağa, həşərat yuvalarını dağıtmağa xidmət yarayır.

Pandqolinlərin görmə qabiliyyəti olduqca zəif inkişaf edib.Gözləri balacadır və sərt göz qapaqları ilə əhatə olunub. Bu quruluş panqolinin gözlərini qidalanan zaman həşərat hücumlarından qoruyur^[7]. Panqolinlər ovlarını iybilmə və eşitmə ilə tapır. Geniş qulaqlara asahib olmamasına baxmyaraq eşitmə qabiliyyəti olduqca yaxşı inkişaf edib^[8].

Panqolin gecə ovlanan yırtıcı heyvandır. Qarışqayeyənlər kimi uzun və yapışqan dillərindən istifadə edərək qarışqa və bənzər həşaratlar, yumurta, pup və s. ilə qidalanır^[9]. Dişləri yoxdur. Panqolinlər qidalanan zaman həşəratlardan qorunmaq üçün qulaq və burun dəliklərini bağlayır^[10]. Panqolinlər həşərat və cücü sayının tənzimlənməsindən önəmli rola sahibdir.

Malay dilindən tərcümədə panqolin "diyirlənən" deməkdir^[11].

Afriakda panqolinin yaxşı şans və yağış gətirdiyinə inanılır^[12].

Panqolinlər Çin mətbəxindən və ənənəvi Çin təbabətində istifadə olunur. Pulcuqlar pulcuqların və ətlərinə görə də tez-tez ovlandıqlarında sayları kəskin formada azalır və bu səbəbdən Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə Birliyi panqolini qırmızı siyahıya daxil edib^[13]. Bu məsələyə diqqət çəkmək üçün hər il fevraı ayınıb 3-cü şənbə günü Dünya Panqolin Günü kimi qeyd olunur^[14].

2016-cı ildə 180 hökumət birlikdə razılığa gələrək elan ediblər ki, bu ölkələrdə panqolin ovu qadağan edilir və panqolinlərin qorunmasına dövlət səviyyəsində diqqət artırılacaq ^[15].