. Ureyim.az

Permeti - Wikipedia - Ureyim.az

Ana Səhifə - Permeti

Permeti (alb. Përmeti) — Albaniyada şəhər və bələdiyyə.

Permeti
Përmeti
Gerb
Gerb
40°14′ şm. e. 20°21′ ş. u.HGYO
Ölkə
  •  Albaniya
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 240 m[1]
Saat qurşağı
  • UTC+01:00
  • UTC+02:00
Əhalisi
Əhalisi
  • 5.945 nəf. (2011)[2]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +355 813
Poçt indeksi 6401
Digər
visitpermet.com
Xəritəni göstər/gizlə
Permeti xəritədə
Permeti
Permeti
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mündəricat

  • 1 Adı
  • 2 Yerləşməsi
  • 3 Tarixi
  • 4 İstinadlar

Adı

redaktə

Şəhəralban dilində Përmet kimi tanınır. Şəhər italyanca Permet, aromunca Pãrmeti,[3] yunanca Πρεμετή/Premeti[4][5] və türkcə Permedi kimi tanınır.[6]

Yerləşməsi

redaktə

Şəhər Albaniyanın cənubunda, Qirokastra bölgəsində yerləşir. Şəhər dağlarla əhatə olunub.

Şəhər ənənəvi xalq musiqisi, mətbəxi və müvafiq olaraq reçel və komposto kimi tanınan müxtəlif növ mürəbbə və kompot, yerli şərablar və rakı istehsalı ilə məşhurdur.

Permeti çox vaxt gözəl mənzərələri və çiçəklərinin bolluğuna görə "güllər şəhəri" adlandırırlar. Şəhər həm də xalq musiqisi ilə məşhurdur.

Ümumi əhalisi 2023-cü il siyahıyaalınmasına görə 7,980 nəfərdir.

Tarixi

redaktə

14-cü əsrdə Permeti Osmanlı hakimiyyəti altına girir və əvvəlcə Qirokaster, daha sonra isə İoannina sancağının qəzası olur.[7][8]

18-ci əsrdə Albaniyada əhalinin müsəlmanlaşması dövründə, Permeti şəhəri bu səylərə güclü müqavimət göstərən ərazilərdən biri olur.[9]

1778-ci ildə şəhərdə yerli pravoslav kilsəsi və şəhərin diasporu tərəfindən bir yunan məktəbi yaradılır.[10]

1833-cü ildə şəhərdə üsyan baş verir və üsyan uğur qazanır. Bu uğurlu üsyandan sonra Osmanlı İmperiyası şəhərdəki Osmanlı məmurlarını yerli alban məmurları ilə əvəz edir və qiyamda iştirak edənlərin hamısı üçün ümumi amnistiya elan edir.[11]

Permet qəzasının sənətkarları 1841-ci ilə qədər Şkoder və Janina vilayətlərində opinqa ticarətində monopoliyaya sahib idilər, bu imtiyaz Tənzimat islahatları nəticəsində ləğv edilir.[12]

1882-ci ildə şəhərdə Yunan təhsili, İstanbulda yaşayan yerli diasporun üzvləri, eləcə də Yunan milli xeyriyyəçisi Konstantinos Zappas tərəfindən subsidiyalaşdırılan yunan qızlar məktəbinin təməli ilə daha da genişləndirilir.

1890-cı ilin əvvəllərində, Naim Fraşerinin dəstəyi ilə, Hotovedən olan müəllim Lluke Papavrami tərəfindən şəhərin ilk alban dilli məktəbi yaradılır.[13][14] Alban məktəbi üçün xeyriyyəçilər Mihal Kerbici, Pano Duro və Stathaq Duka tərəfindən böyük töhfələr verilir. Duro və Kerbici 1896-cı ilə qədər beş müəllimin maaşını maliyyələşdir. Stathaq Duka isə, 1886-cı ildə Hüquq və Tibb məktəblərində təhsil almaq üçün təqaüd vəsiyyət edir.

1909-cu ildə İkinci Konstitusiya dövründə hakimiyyət yerli mədrəsədə alban dilinin tədrisinə icazə verir.[15]

Şəhər 1912-ci ilə qədər Yanya Vilayətinin Ergiri sancağında qəza mərkəzi olmuşdur.

1912-ci il Alban üsyanı zamanı, alban inqilabının liderləri Menduh Zavalani və Spiro Bellkameni, Necip Benya və Servet Fraşeri ilə birlikdə Osmanlı valisini rəsmi olaraq şəhərdən qovurlar və 14 avqustda Permeti Osmanlı nəzarətindən azad edirlər.[16] Daha sonra, 1912-ci ildə, Birinci Balkan Müharibəsi zamanı əhali Cənubi Albaniyada fəaliyyət göstərən Vlora hökumətinin və çetaların köməyi ilə yerli müqaviməti təşkil etmək məqsədi daşıyan bir komitə yaradır.[17] 1913-cü ilin fevralında şəhərə doğru irəliləyən Yunan ordusunun 3-cü diviziyasının birlikləri Osmanlı müqaviməti ilə üzləşmədən şəhərə daxil olur. Şəhərin yerli əhalisinin müqaviməti isə, silahların az olması səbəbindən şəhəri qorumağa kifayət etmir və şəhər yunanlar tərəfindən işğal edilir.[18]

1914-cü ildə Permeti Şimali Epir Muxtar Respublikasının tərkibinə daxil olur və sonra yenidən Alban dövlətinə birləşdirilir.[19]

Yunan-İtaliya müharibəsi zamanı, 4 dekabr 1940-cı ildə, şəhər Yunanıstan II Ordu Korpusunun qüvvələrinin nəzarəti altına keçir.[20]

Përmet 1941-ci ilin aprelində alman yönümlü qüvvələrin nəzarətinə keçir.

1944-cü ilin mayında Milli Azadlıq Hərəkatı şəhərdə qurultay keçirdir və Albaniyanın müvəqqəti hökumətini seçir.[21]

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ http://www.visitpermet.org/permet/index.php/al/rrethi-i-permetit/histori-dhe-kulture.
  2. ↑ http://www.instat.gov.al/media/195823/6__gjirokaster.pdf.
  3. ↑ "Gazeta Fârshârotu nr. 32". İstifadə tarixi: 26 aprel 2025.
  4. ↑ Eduardo D. Faingold. The Kalamata Diary: Greece, War, and Emigration (ingilis). Rowman & Littlefield. 2010. 77–. ISBN 978-0-7391-2890-9.
  5. ↑ Owen Pearson. Albania in the Twentieth Century, A History: Volume II: Albania in Occupation and War, 1939-45 (ingilis). I.B.Tauris. 11 July 2006. 82–. ISBN 978-1-84511-104-5.
  6. ↑ Erdal, İbrahim (2006), Mübadele: uluslaşma sürecinde Türkiye ve Yunanistan 1923–1925, IQ Kültür Sanat Yayıncılık. p. 186. "Permedi".
  7. ↑ History of the Albanian people p. 85
  8. ↑ Karpat, Kemal H. Ottoman population, 1830–1914: demographic and social characteristics. University of Wisconsin Press. 1985. səh. 146. ISBN 9780299091606. İstifadə tarixi: 26 aprel 2025.
  9. ↑ Gerogiorgi, Sofia. "Επιγραφικές μαρτυρίες σε λειψανοθήκη από τη Βόρεια Ήπειρο". Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας. 23. 2002: 79.
  10. ↑ Koltsida, Athina. "Saloniki Aristotel Universiteti - Rəqəmsal Kitabxana" Η Εκπαίδευση στη Βόρεια Ήπειρο κατά την Ύστερη Περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (PDF) (yunan). Aristotle University of Thessaloniki: 131, 214, 406. İstifadə tarixi: 26 aprel 2025.
  11. ↑ Stefanaq Pollo. Historia e Shqipërisë: Vitet 30 të shek. XIX-1912 (alban). Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë, Instituti i Historisë. 1983. səh. 85.
  12. ↑ History of the Albanian people pp. 45–6
  13. ↑ [Qemal Haxhihasani, "Kërkime dhe Vëzhgime Folklorike në rrethin e Përmetit", Buletin I Universitetit Shtetëror të Tiranës seria Shkencat Shoqërore Nr. 2, V. 1959 f. 121.]
  14. ↑ Nuri Dragoj Treva e Përmetit Në Periudhën e Viteve 1912–1944 pXIII
  15. ↑ Academy of Sciences of Albania, History of the Albanian people p.401
  16. ↑ Bezati, Kastriot. "Përmeti, qyteti i vetëm ballkanik, i djegur 4 herë brenda një viti nga nazifashistët" (alban). Gazeta telegraf. 28 noyabr 2016. İstifadə tarixi: 21 September 2021.
  17. ↑ Nuri Dragoj. Përmeti nga lufta për pavarësi ne pushtimin grek: (Veprimtari atdhetare dhe politike) (alban). Toena. 2015. 5–7. ISBN 9789928199812.
  18. ↑ A concise history of the Balkan Wars, 1912-1913 (1.udg.). Athens: Hellenic Army General Staff. 1998. səh. 201. ISBN 9789607897077. On 22 February, Division III moved from Korytsa towards Premeti, by way of Leskovik, meeting no Turkish resistance.
  19. ↑ Kondis, Basil. Greece and Albania: 1908-1914 (ingilis). Thessaloniki: Institute for Balkan Studies, New York University. 1976. səh. 125. ISBN 9798840949085.
  20. ↑ John Carr. The Defence and Fall of Greece 1940–1941, p. 90
  21. ↑ Vickers, Miranda. The Albanians: a modern history. I.B.Tauris. 1999. səh. 155. ISBN 9781860645419.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/?q=Permeti&oldid=8115427"
UREYIM.AZ