Qrodno Azot (belar. Гро́дна Азо́т) — Belarus dövlət şirkəti və açıq səhmdar cəmiyyətidir. Azot birləşmələri və gübrələrinin istehsalçısıdır. 1963-cü ildə azot gübrələri istehsal edən zavod kimi yaradılmışdır. Belneftexim Belarus Dövlət Neft və Kimya Konserninin bir hissəsidir. Qrodno şəhəri, Kosmonavtlar prospekti, 100 ünvanında yerləşir.
Qrodno Azot | |
---|---|
![]() | |
Ümumi məlumatlar | |
Tipi | açıq səhmdar cəmiyyəti |
Təsis tarixi | 1963[1] |
Baş qərargahın yeri | |
Struktur | |
İşçi sayı |
|
Ana şirkət | Belneftexim |
Rəhbərlik | |
Təsisçi | |
azot.by |
Şirkətdə 5 istehsalat növü var. Burada 50-yə yaxın kimyəvi məhsul istehsal olunur: texniki maye ammonyak, azot gübrələri - karbamid, karbamid-ammonyak qarışığı, ammonium sulfat, metanol tenik, kaprolaktam, biodizel və maye karbon qazı. Qrodno Azot 2016-cı ildən ABŞ, daha sonra Avropa İttifaqı və bir sıra digər ölkələr tərəfindən beynəlxalq sanksiyalar altındadır.
1960-cı ilin oktyabrında müvəqqəti yardımçı binaların tikintisinə başlanıldı. 1963-cü ildə isə ammonyak və karbamid istehsalına başlanıldı. 1965-ci ilin yanvarında ammiak-1 və karbamid-1 sexlərinin ilk cərgələri istifadəyə verildi. 1970-ci ildə kaprolaktam istifadəyə verildikdən sonra zavod kimya zavoduna çevrildi. 1970-ci ilin oktyabrında Qrodno azot gübrə zavodu S. O. Pritytsky adına Qrodno kimya zavoduna, 1975-ci ilin mayında isə S. O. Pritytsky adına Qrodno "Azot" istehsalat birliyinə çevrildi. 1981-ci ildə müəssisə “Xalqlar Dostluğu” ordeni ilə təltif edilib.
2000-ci ilin avqustunda Qrodno istehsalat birliyi "Azot" Qrodno istehsalat respublika unitar müəssisəsi "GPO Azot"a, 2002-ci ildə isə "Qrodno Azot" Açıq Səhmdar Cəmiyyətinə çevrildi.[3] 2020-ci ildə Belarusda nəticələrinin saxtalaşdırıldığı güman edilən prezident seçkilərindən sonra “Qrodno Azot” ASC-nin işçiləri Belarusdakı etirazları və milli tətil çağırışlarını dəstəklədilər. İşçilərin bir çoxu polis tərəfindən saxlanılaraq döyüldülər. Ölkənin bütün müəssisələri arasında tətili ən çox dəstəkləyənlər Qrodno-Azotun işçiləri idi[4][5]. 2018-ci ildə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti SOCAR tərəfindən Qrodno Azot zavodunun modernləşdirilməsinə sərmayə qoyması imkanları müzakirə edilirdi.[6]
2006-cı ildən etibarən Qrodno Azot ASC və onun filialı[7] olan Qrodno Ximvolokno (fasilələrlə[8][9][10][11][12]) "demokratik prosesi sarsıtmaq"[13][14] səbəbi ilə “Birləşmiş Ştatların xüsusi təyin olunmuş vətəndaşları və bloklanmış şəxsləri” siyahısındadır. Siyahı son dəfə 2021-ci ilin iyununda yenilənib[15]. 9 avqust 2021-ci ildə Qrodno Azot-un baş direktoru İqor Lyaşenko “ABŞ-ın xüsusi təyin olunmuş vətəndaşları və bloklanmış şəxsləri” siyahısına daxil edildi[12][16].
Rejimə qarşı dinc etirazlarda iştirak edən Qrodno Azotun və Ximvolokno zavodunun işçiləri tətil elan etdikləri üçün həm Qrodno Azot rəhbərliyi, həm də rejim nümayəndələri tərəfindən işdən çıxarıldıqları, qorxudulduqları və hədələndikləri üçün Qrodno Azot və Qrodno Ximvolokno 2021-ci il dekabrın 2-də qüvvəyə minən Avropa İttifaqının beşinci sanksiyalar paketinə daxil edildi[17]. Qrodno Azot vətəndaş cəmiyyətinə qarşı repressiyalara görə məsuliyyət daşıyır”[18]. Dekabrın 20-də İsveçrə[19][20], dekabrın 22-də isə Albaniya, İslandiya, Lixtenşteyn, Norveç, Şimali Makedoniya, Serbiya, Monteneqro[21][22] da sanksiyalara qoşuldu. 2022-ci ilin martında Qrodno Azot Yaponiya[23][24] tərəfindən, oktyabrda isə Ukrayna tərəfindən sanksiyaya məruz qaldı[25].
2021-ci ilin 3 aprel tarixində elan edildi ki, Qrodno Azot ASC-nin törəmə müəssisəsi məhsulların göndərilməsi üçün tender elan edib. Tenderin şərtlərindən biri də sənədlərdə malgöndərən kimi üçüncü bir şirkətin göstərilməsinə icazə verilməsi idi. Ərizəyə görə, bu şərt sanksiyalarla əlaqələndirilirdi[26]. 2023-cü ilin fevral və mart aylarında Belarus Tədqiqat Mərkəzinin və Litva Sienasının jurnalistləri bildirdilər ki, Qrodno Azot-un məhsulları zavoda qarşı sanksiyaların tətbiqindən sonra bir neçə şirkətin köməyi ilə yenə də Aİ-də satılır[27][28].