Robert Lourens Stayn (8 oktyabr 1943[1], Kolumbus, Ohayo, ABŞ[1]) — ABŞ romançısı. Onun qələmindən çıxmış "Goosebumps" adlı qorxu janrlı roman silsiləsi otuz beş dilə tərcümə edilərək dörd yüz milyondan çox nüsxədə satılıb, bu da onu tarixdə ən çox oxunan ikinci kitab seriyasına çevirib.[2] Əsərləri əsasında iki televiziya serialı, videooyunlar, komiks seriyaları və iki bədii film ərsəyə gətirilmişdir. Ədəbi tənqidçilər onu haqlı olaraq "uşaq ədəbiyyatının Stiven Kinqi" adlandırırlar.[3]
R. L. Stayn | |
---|---|
ing. Robert Lawrence Stine | |
![]() | |
Təxəllüsü | Eric Affabee, R. L. Stine |
Doğum tarixi | 8 oktyabr 1943(1943-10-08)[1] (81 yaş) |
Doğum yeri | |
Fəaliyyəti | romançı, ssenarist, baş redaktor, uşaq ədəbiyyatı yazıçısı, fantastika yazıçısı[d], müəllif |
Fəaliyyət illəri | 1980-ci ildən |
Janr | qorxu ədəbiyyatı |
![]() |
|
rlstine.com | |
![]() |
Yazıçının yeniyetmələr üçün qələmə aldığı qorxu ədəbiyyatına aid olan "Fear Street" silsiləsi səksən milyondan artıq oxucu kütləsi qazanıb, əsər əsasında üçlü film çəkilib. Onun digər məşhur əsərləri sırasında "Rotten School", "Mostly Ghostly", "Nightmare Hour" və "The Nightmare Room" silsilələri xüsusi yer tutur. Bundan əlavə, o, Covial Bob Stayn (Jovial Bob Stine) təxəllüsü ilə uşaqlar üçün çoxsaylı yumoristik kitablar yazıb.
Robert Stayn 1943-cü il oktyabrın 8-də Ohayo ştatının Kolumbus şəhərində yükdaşıma şirkətində işləyən Lyuis Staynın və Enn Feynstaynın ailəsində doğulub, uşaqlıq illərini Beksli şəhərində keçirib.[4][5][6][7][8] Yəhudi ailəsindən olan gələcək yazıçı doqquz yaşında çardaqda tapdığı yazı makinasında hekayələr və lətifə topluları yazmağa başlayıb.[9]
Uşaqlıq illərində böyük həvəslə oxuduğu "Tales from the Crypt" adlı komiks seriyası onun yaradıcılığına dərin təsir göstərib. O, 1965-ci ildə Ohayo Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirib, təhsil illərində üç il ərzində "The Sundial" yumoristik jurnalının redaktoru kimi fəaliyyət göstərib.[10]
Ədəbi karyerasını davam etdirmək məqsədilə Nyu-York şəhərinə köçən yazıçı burada professional fəaliyyətinin təməlini qoyub.
Stayn uşaqlar üçün çoxsaylı yumoristik kitabları Jovial Bob Stine təxəllüsü ilə qələmə almış, eyni zamanda "Bananas" adlı məzəli jurnal təsis etmişdir. "Scholastic" nəşriyyatı tərəfindən yeniyetmələr üçün buraxılan "Bananas" jurnalı 1975–1984-cü illər arasında 72 sayda, müxtəlif illik almanaxlar və cib kitabları formatında oxucuların ixtiyarına verilmişdir. Redaktor kimi fəaliyyət göstərən Stayn jurnalın məzmununun böyük hissəsini özü yazmış, Robert Leighton, Suzanne Lord, Jane Samuels kimi müəlliflər, Sam Viviano, Samuel B. Whitehead, Bob K. Taylor, Bryan Hendrix, Bill Basso, Howard Cruse kimi rəssamlar da nəşrə öz töhfələrini vermişlər. Jurnalda "Hey – Lighten Up!" ("Bir az yüngülləş!"), "It Never Fails" ("Bu qaçılmazdır!"), "Phone Calls" ("Telefon zəngləri"), Con Holmstromun "Joe" komiksi, "Phil Fly", "Don't You Wish..." ("Kaş ki..."), "Doctor Duck", "The Teens of Ferret High" ("Ferret məktəbinin yeniyetmələri"), Aliz Nyumenin "First Date" ("İlk görüş") komiksi, "Ask Doctor Si N. Tific" ("Doktor Say N. Tifikdən soruş") kimi daimi rubrikalar yer almışdır.
1986-cı ildə Stayn "Blind Date" ("Kor görüş") adlı ilk dəhşət romanını yazır.[11] Ardınca "The Babysitter" ("Dayə"), "Beach House" ("Çimərlik evi"), "Hit and Run" ("Vur və qaç"), "The Girlfriend" ("Sevgili") kimi romanları oxucuların ixtiyarına verir. O, həmçinin "Nickelodeon" kanalında 1989–1995-ci illər arasında "Nick Jr." proqram blokunda yayımlanan "Eureeka's Castle" uşaq televiziya serialının həmmüəllifi və baş ssenaristi olmuşdur.[12]
1989-cu ildə Stayn "Fear Street" kitablarını qələmə almağa başlamışdır.[13] "Goosebumps" seriyasını yaratmazdan öncə müəllif "Space Cadets" ("Kosmik kadetlər") seriyasında üç yumoristik elmi-fantastik əsər – "Jerks in Training" "Bozos on Patrol" və "Losers in Space" kitablarını nəşr etdirmişdir.[14] 1992-ci ildə Stayn "Parachute Press" nəşriyyatı ilə əməkdaşlığa başlayaraq "Goosebumps" seriyasını oxucuların ixtiyarına vermişdir.
Seriya əsasında 1995–1998-ci illər arasında dörd mövsüm davam edən televiziya serialı çəkilmiş, üç kompüter oyunu – "Escape from HorrorLand", "Attack of the Mutant" və "Goosebumps HorrorLand" hazırlanmışdır.[15][16][17] 1995-ci ildə Stayn böyüklər üçün ilk romanı olan "Superstitious"ı oxucuların mühakiməsinə təqdim etmişdir.[18] Bundan sonra o, yenə böyük yaş qrupu üçün "The Sitter", "Eye Candy" və "Red Rain" adlı daha üç roman ərsəyə gətirmişdir.
XXI əsrin ilk onilliyində Stayn beş müxtəlif kitab silsiləsi üzərində qələmini sınamışdır: "Mostly Ghostly", "Rotten School", "Fear Street", "The Nightmare Room", "Goosebumps Horrorland" seriyaları, eləcə də "Dangerous Girls" (2003) və "The Taste of Night" (2004) adlı müstəqil romanları işıq üzü görmüşdür. DVD formatında birbaşa nümayiş üçün hazırlanmış "The Haunting Hour Volume One: Don't Think About It" filmi Emili Osmentin baş rolda çəkildiyi ekran əsəri 2007-ci il sentyabrın 4-də "Universal Home Entertainment" şirkəti tərəfindən yayımlanmışdır. Film böyük uğur qazanaraq R.L. Staynın "R. L. Stine's The Haunting Hour" adlı antologiya tipli televiziya serialının yaranmasına rəvac vermişdir.[19]
Stayn "Fear Street" silsiləsini 2014-cü ildə "Party Games" romanı ilə yenidən oxucuların ixtiyarına vermişdir. 2017-ci ildə "Give Me a K-I-L-L" adlı növbəti "Fear Street" romanı işıq üzü görmüşdür. 2015-ci ildə çəkilmiş "Goosebumps" filmində Cek Blek yazıçının bədii obrazını canlandırmış, Stayn özü isə filmdə "Cənab Blek" adlı dram müəllimi rolunda epizodik çıxış etmişdir.[20] Silsilənin 2018-ci ildə ekranlaşdırılan "Goosebumps 2: Haunted Halloween" adlı davamında Stayn məktəb direktoru Harrison rolunda görünmüş, Cek Blek isə bir neçə səhnədə yenidən yazıçının obrazını yaratmışdır. "Netflix" platforması 2021-ci ildə "Fear Street" trilogiyasını təqdim etmişdir.
Stayn bədii yaradıcılığının maraqlı bir məqamını məhz "Artur" cizgi serialında nümayiş etdirmişdir. İyirmi üçüncü mövsümün "Fright Night" adlı bölümündə o, baş qəhrəman Baster Baksterin əmisi Bob Bakster obrazını səsləndirməklə tamaşaçıları heyrətləndirmişdir. Bölümdə Bob Baksterin gizlicə qorxu hekayələri yazması göstərilir ki, bu da Staynın özünün məşhur "Goosebumps" silsiləsinin müəllifi olması ilə səsləşir.[21]
"Forbes" jurnalının 1996–97-ci illərin ən yüksək qazanc əldə edən 40 əyləncə sənayesi nümayəndəsi siyahısında Stayn 41 milyon dollar illik gəlirlə 36-cı pillədə qərarlaşmışdır.[22] His books have sold over 400 million copies worldwide as of 2008,[23] 2008-ci ilə qədər yazıçının əsərləri dünya miqyasında 400 milyondan çox nüsxə satılmış, bir çox bestseller siyahılarında yer almışdır. 1990-cı illərdə üç il ardıcıl olaraq "USA Today" qəzeti Staynı Amerikanın ən çox satılan müəllifi adlandırmışdır.[24]
"Free Public Library of Philadelphia"nın ilk dəfə təqdim etdiyi "Champion of Reading" mükafatı (2002), "Disney Adventures Kids' Choice" "Ən yaxşı detektiv/dəhşət kitabı" mükafatı (üç dəfə) və "Nickelodeon Kids' Choice" mükafatı (üç dəfə) daxil olmaqla çoxsaylı təltiflərə layiq görülmüşdür. "People Weekly" jurnalı 1995-ci ildə onu "İlin ən maraqlı şəxsiyyətləri" siyahısına daxil etmiş, 2003-cü ildə Ginnesin Rekordlar Kitabı Staynı bütün dövrlərin ən çox satılan uşaq kitabları seriyası müəllifi elan etmişdir.[25] Yazıçı 2007-ci ildə "Thriller Writers of America"nın "Gümüş Güllə" mükafatını, 2014-cü ildə isə "Horror Writers Association"ın "Yaradıcılıq nailiyyətlərinə görə" mükafatını qazanmışdır.[26] Onun hekayələri əsasında "SeaWorld" (San Antonio və San Diego) və "Busch Gardens" (Williamsburg və Tampa) əyləncə parklarında "R. L. Stine's Haunted Lighthouse" adlı 4D attraksionları qurulmuşdur.[27]
Stayn 2013-cü ildə Bram Stoker adına "Ömürlük nailiyyətlərə görə" mükafatına, 2017-ci ildə isə "Inkpot" mükafatına layiq görülmüşdür.[28][29]
22 iyun 1969-cu ildə yazıçı və redaktor olan Ceyn Valdhorn ilə Stayn nikaha girmişdir. Ceyn Valdhorn sonralar – 1983-cü ildə "Parachute Press" nəşriyyatının təsisçilərindən biri olmuşdur.[30] Cütlüyün yeganə övladı – 1980-ci iyunun 7-də dünyaya gələn Metyu hazırda musiqi sənayesində çalışır.[31] 2014-cü ilin ilin fevralında Stayn və xanımı nəvə sevinci yaşamışlar.[32][33]