Yelena Yevgenyevna Qolub (ukr. Олена Євгенівна Голуб; 25 dekabr 1951, Kiyev) — Ukrayna müasir incəsənət rəssamı, elektroqrafiki və sənətşünası. O, Ukrayna Milli Rəssamlar İttifaqının (2003-cü ildən), Macarıstan Elektroqrafik Rəssamlar Assosiasiyasının (2019-cu ildən) üzvüdür. Qolub Yeni Ukrayna dalğasının nümayəndəsidir.
Yelena Qolub | |
---|---|
![]() | |
Doğum tarixi | 25 dekabr 1951(1951-12-25) (73 yaş) |
Doğum yeri | |
Fəaliyyəti | rəssam, yazıçı |
Təhsili | |
Janr | rəssamlıq |
Üzvlüyü | |
uartlib.org/ukrayinski-h… | |
![]() |
Müasir incəsənətə dair 100-dən çox nəşrin müəllifidir. O, vizual incəsənətdə ekspressivliyin ifadəli və qrotesk formalarına, zehni konstruksiyaların bir növü olan kompozisiyalarda obyektlərin paradoksal qarşı-qarşıya qoyulmasına meyil edir.[1][2] Bir çox milli və beynəlxalq incəsənət layihələrinin kuratoru və iştirakçısıdır. Onun əsərləri Almaniya, Niderland, Belçika, Cənubi Koreya, Polşa, Avstriya, Macarıstan və s. ölkələrdə nümayiş etdirilmişdir. Onun sənət əsərləri ilə muzeylərə Ukrayna Milli İncəsənət Muzeyi və Macarıstandakı Pannonhalma Arçabbi Muzeyi daxildir.[3] Texnika baxımından fərqli olan əsərləri şəhər sivilizasiyasının mürəkkəb labirintlərində varlığın mənasının axtarışı ilə birləşir.[4]
Yelena Yevgenyevna Qolub 25 dekabr 1951-ci ildə SSRİ respublikalarından olan Ukrayna SSR-nin Kiyev şəhərində anadan olmuşdur. Valideynləri əvvəlcədə səhnədə müğənni kimi çıxış etmişdilər. Sonradan atası Yevgeni Qolub jurnalist, anası Zinayda Morozova isə işçi olmuşdur.
Qolub 1974-cü ildə Taras Şevçenko adına Kiyev Milli Universitetinin biofizika fakültəsini bitirmişdir. O, bir neçə il mühəndis kimi çalışmış, lakin peşəkar rəssam olmaq arzusunda olmuşdur. O, həmin dövrdə bir incəsənət universitetinə daxil olarkən sovet ideologiyası ruhunda tematik kompozisiyalar məcburi idi. Qolub bununla razılaşmamış, fərdi təhsil almağa başlamışdır. Bundan əlavə, o, Ukrayna Kitab Çap Akademiyasında könüllü kimi rəssamlıq dərsində iştirak etmişdir. 1986-cı ildə Jurnalistika İnstitutunun Mətbuat artistləri fakültəsini bitirmişdir.
Qolub jurnallarda illüstrator, nəşriyyatda redaktor, köşə yazarı və müxbir kimi işləmişdir. Onun həyat yoldaşı kulturoloq Pyotr Yakovenko, qızı Anna Qolub (1974, Leonid Nefedyev ilə evliliyindən), oğlu Andrey Yakovenkodur (1985). Kiyevdə yaşayır və işləyir. O, dəfələrlə öz əsərlərinin sərgiləri ilə xaricə səfər etmişdir.
Yelena Qolub yaradıcılıq fəaliyyətinə 1970-ci illərdə ekspressionizm üslubunda rəsm çəkərkən sosialist realizminə zidd olan qeyri-rəsmi incəsənətdən, anderqraund incəsənətdən başlamışdır. Peşəkar rəssamlarla (Vasili Zabaşta, Vilen Barski və başqaları) təkbətək təhsil almışdır. Sonradan Kiyevdə avanqard gənclər "Rux" assosiasiyasına toplaşmışdır. Onlar orada yazıçılar, elm adamları, incəsənət xadimləri ilə toplaşaraq son tendensiyalar, "samizdat" və s. kimi mövzuları müzakirə etmişdilər. 1977-ci ildə "Rux"un təşkilatçıları (Yuri Kosin, N. Nedzelski və S. Fyodorinçik) avanqard sərgi təşkil etmişdilər.[5]
Yelena Qolubun bədii yaradıcılığında ikinci yüksəlişi XX əsrin sonundan XIX əsrin əvvəllərindəki illərdə baş vermişdir. Bu, ictimai fəaliyyətin canlanması və yeni əsərlərini nümayiş etdirməyə başladığı şəxsi qalereyaların yaranması ilə əlaqələndirilmişdir. İndiki dövrdə onun rəsm əsərləri abstrakt ekspressionizm və xalq primitivizmini sintez etmişdir. "Xala", "Balıqçı", "Çupa-çups və ya bərabərlik illüziyası", "Superqəhrəman" kimi əsərlərdə ukraynalılara xas olan yumor qeydləri ilə sosial-tənqidi motivlər böyüyür. Bu əsərlər Maqdeburqda (Almaniya) keçirilən Beynəlxalq İncəsənət Festivalının layihələrində sərgilənmişdir.
Rəqəmsal texnologiyalarda rəssam öz vizual dilini yaratmaq üçün tükənməz imkanlar tapmışdır. Onun "zehni konstruksiyalar" adlandırdığı kompozisiyalar (rəqəmsal çap vərəqlərində) çoxlu assosiativ mürəkkəb şeyləri əks etdirir. Rəssamın həmkurator kimi də çıxış etdiyi "Rəqəmsal həyət № 3" layihəsi "Q. V. X" (yəni Qolub, Vışeslavski, Xarçenko) qrupunun media rəssamlarının əsərlərini toplamışdır. Bu, Niderlandın Amsterdam şəhərində sərgilənir.[6]
Onun həmkarı, tanınmış avanqard rəssam və rejissor Oksana Çepelik Yelena Qolubun yaradıcılığı haqqında belə danışır: ƏŞəhər sivilizasiyası öz nailiyyətləri və ziddiyyətləri ilə müxtəlif seriyaların çoxsaylı versiyalarında həmişə rəssamın diqqət mərkəzindədir. Yerli adət-ənənələr və kollektiv yaddaş, mədəni bölgülər, şəhər mərkəzi və şəhərətrafı ərazilər arasındakı əlaqələr rəssamın bu gün müasir incəsənətdə inkişaf etdirdiyi ən mühüm mövzulardan yalnız bir neçəsidir. Bu günlərdə rəssam Viktor Misianonun Müasir İncəsənət Muzeyində nümayiş etdirilən "Mümkün olmayan icma" kurator layihəsində IV Moskva Biennalesində iştirak edib. Mənim üçün bu sərgi xüsusi maraq kəsb edir, çünki o, qarşılıqlı əlaqənin estetikası ilə bağlıdır və layihənin özünü, fikrimcə, sosial heykəltəraşlıq, dövrümüzün aktual tendensiyası kimi qiymətləndirmək olar".[7]
Macarıstan incəsənət tarixçisi Qabor Pataki Yelena Qolubun Budapeştdə "Ukraynadan gələn külək" (2019) adlı foto instalyasiya sərgisinin açılışında çıxış edərək qeyd etmişdir: "O, öz metodunu "povest konstruktivizmi" adlandırır. Bu, fotomontajın qabaqcılları Rodçenko, Klutsis və Lissitzkinin ideyalarının təcəssümüdür, lakin sələfləri öz əsərlərini dünyanın tezliklə daha yaxşı və ədalətli olacağına inanmaqla tərtib etsələr də, Qolub yalnız bütün bu fikirləri həyata keçirməmiş kimi tanıya bilər".[8]
Bir sənət tarixçisi kimi Elena Qolub bir neçə sahəni araşdırır.