 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Müharibələrarası dövr (1918–1939) Macarıstan üçün siyasi, ərazi və sosial baxımdan dərin dəyişikliklər və çətinliklərlə müşayiət olunan bir mərhələ olmuşdur.[1] Bu dövrdə Macarıstan Birinci Dünya müharibəsinin dağıdıcı nəticələri ilə qarşılaşmış, monarxiya devrilmiş, ərazisinin böyük hissəsini itirmiş və radikal rejimlər bir-birini əvəz etmişdir.[2] Nəticədə ölkə avtoritar və millətçi istiqamətdə inkişaf edərək İkinci Dünya müharibəsinə qədər olan dövrdə Almaniya ilə yaxınlaşmışdır.[3]
Müharibələrarası dövr Macarıstan üçün ərazi itkiləri ilə müşayiət olunan milli faciə, avtoritar rejimin bərqərar olması və revizionist siyasətin formalaşması ilə xarakterizə olunur. Bu proseslər nəticədə Macarıstanı İkinci Dünya müharibəsinə və faşist bloka qoşulmağa aparan yolun əsasını qoymuşdur.[4]
1918-ci ilin oktyabrında Avstriya-Macarıstan imperiyasının dağılmasından sonra Macarıstan Demokratik Respublikası elan olundu.[5] Prezident Mixael Karolinin rəhbərliyi ilə fəaliyyət göstərən liberal-demokratik rejim, sosial islahatlar həyata keçirməyə çalışsa da, siyasi sabitliyi qoruyub saxlaya bilməmişdir. 1919-cu ilin martında Karoyi istefa vermişdir və yerinə Bela Kun rəhbərliyində Macarıstan Sovet Respublikası qurulmuşdur. Bu rejim qısa ömürlü olmuşdur, Sovet Rusiyası ilə ideoloji yaxınlıq göstərən ilk kommunist dövlətlərdən biri olmuşdur.[6] Lakin bu dövr ciddi daxili qarşıdurmalar, torpaq islahatları və "Qırmızı terror" ilə yadda qalmışdır. Macarıstan Sovet Respublikası 1919-cu ilin avqustunda Rumıniya ordusunun Budapeşti işğalı ilə süquta uğramışdır.
1919-cu ilin sonlarında Rumıniya qoşunlarının Budapeştdən çəkilməsindən sonra Mikloş Horti rəhbərliyində sağçı qüvvələr hakimiyyətə gəlmişdir. 1920-ci ilin martında Macarıstan krallığı rəsmi şəkildə bərpa olunsa da, taxt boş qalmışdır və Horti regent olaraq ölkənin faktiki liderinə çevrilmişdir. Bu sistem Horti dövrü (1920–1944) adlanır.[7]
1920-ci il iyunun 4-də Versal sülh prosesi çərçivəsində Trianon müqaviləsi imzalanmışdır. Müqavilənin şərtlərinə əsasən Macarıstan ərazisinin təxminən 72%-ni, əhalisinin təxminən 60%-ni itirmişdir.[8] Transilvaniya Rumıniyaya, Slovakiya və Subkarpatya Çexoslovakiyaya, Banat və Voyevodina isə Serb-Xorvat-Sloven krallığına (sonralar Yuqoslaviya) verilmişdir. Bu, ölkədə geniş revizionist və millətçi əhval-ruhiyyənin yaranmasına səbəb olmuşdur. “Nagy-Magyarország” (Böyük Macarıstan) ideyası bu dövrdə populyarlaşmışdır.[9]
1920–1930-cu illərdə Macarıstanda sabit, lakin avtoritar siyasi sistem formalaşdı. Parlament və çoxpartiyalı sistem mövcud olsa da, real güc regentin və onu dəstəkləyən sağçı qüvvələrin əlində idi.[10]
1930-cu illərdə Almaniyanın güclənməsi və Adolf Hitlerin hakimiyyətə gəlməsi Macarıstan üçün strateji fürsət kimi dəyərləndirildi.[13] Almaniya ilə münasibətlərin sıxlaşması sayəsində Macarıstan 1938–1941-ci illərdə bəzi ərazilərini geri qaytara bilmişdir:[14]
Bu hadisələr Macarıstan cəmiyyətində milli qürurun yüksəlməsinə səbəb olsa da, ölkənin Nasist Almaniyasından asılılığını artırmışdır.[17]
Vikianbarda  |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|