 |
 |
Ureyim.az |  |
 |
Cavid Mehtaş (1914, Təbriz) — siyasətçi, ictimai xadim. Azərbaycan Milli Hökuməti dövründə Kənd Təsərrüfatı naziri, Azərbaycan Milli Məclisində Həştruddan seçilmiş nümayəndə və Təbriz şəhərinin fərmandarı.
| Cavid Mehtaş | |
|---|---|
.jpg) | |
  | |
| 12 dekabr 1945 – 13 iyun 1946 | |
 | |
| 13 iyun 1946 – 12 dekabr 1946 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1914 |
| Doğum yeri | |
| Partiya | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra həbs olunub. Sonrakı həyatı haqda məlumat yoxdur.
Cavid Mehtaş 1914-cü ildə Təbrizdə anadan olub. 1933-cü ildə Tehran Universitetinə daxil olub. 1938-ci ildə universitetdən məzun olduqdan sonra Birinci ostanın Baytarlıq İdarəsinin rəisi olub.[1] Daha sonra isə Üçüncü ostanın Əkinçilik və maldarlıq İdarəsinə rəis təyin olunub.[2]
Əvvəlcə Tudə Partiyasına, daha sonra isə Azərbaycan Demokrat Partiyasına üzv olub.[3][4] 1945-ci il noyabrın 20-də Təbriz Ərk teatrının binasında Azərbaycan Xalq Konqresi fəaliyyətə başlayıb.[5][6][7] Noyabrın 21-də konqres nümayəndələrindən, seçkiləri bitirib hökuməti yaradana qədər, qərarların icrasını təmin etmək üçün, Milli heyət yaradıldı.[8][9] Cavid Mehtaş da Milli heyətə seçilən 39 nəfərdən biri olub.[10][11][12] 1945-ci il noyabrın 27-dən dekabrın 2-ə qədər İran tarixində ilk dəfə qadınların da iştirak etdiyi azad seçkilər keçirilib.[8][13][14] Keçirilən seçkilər nəticəsində Cavid Mehtaş səs toplayaraq Azərbaycan Milli Məclisinə Həştruddan nümayəndə seçilib.[15]
1945-ci il dekabrın 12-də Azərbaycan Milli Hökuməti qurulub.[16] Cavid Mehtaş qurulmuş hökumətdə Kənd Təsərrüfatı naziri təyin olunub.[17][18][19][20] 1946-cı il yanvarın 15-də Azərbaycan Milli Hökumətinin Konstitusiyasının yazılması ilə bağlı 15 nəfərlik komissiya yaradılıb.[21] Cavid Mehtaş da bu komissiyaya daxil olub.[22][23] Nazir olduğu dövrdə Milli Məclis tərəfindən 1946-cı il fevralın 27-də dövlət torpaq sahələrinin kəndlilər arasında bölüşdürülməsi haqda dekret qəbul edildi.[24] Bu qərara əsasən Rza şah dövründə irsən keçmiş və ya qəsb olunmuş torpaqlar, çaylar, meşələr əvəzsiz olaraq yoxsul kəndlilərə verildi.[24] İslahat nəticəsində 1 milyona yaxın kəndli torpaqla təmin edildi.[25] Bir çox vergilər ləğv olundu.[25] 1946-cı ildə Təbrizdə əkinçilik, maldarlıq, arıçılıq, bağçılıq, ipəkçilik üzrə təhsil verən texnikum açılıb. Bu texnikuma ilk ildə 250 tələbə qəbul olub.[26]
1946-cı il iyunun 13-də İran və Azərbaycan Milli Hökumətinin arasında bağlanmış razılaşmaya əsasən Təbriz şəhərinin fərmandarı təyin olunub.[27]
1946-cı il dekabrın 11-dən etibarən İran ordusu iri şəhərlərə girməzdən əvvəl bu şəhərlərdə ərbabların quldur dəstələri eləcə də mülki geyimli jandarmalar qırğınlar törətməyə başladılar.[28][29] Bu dəstələr Tehran radiosu tərəfindən "İran vətənpərvərləri" adlandırılırdılar.[29] Dəstələrin əsas məqsədi demokratların məhv edilməsi və şah qoşununun şəhərlərə girişini təmin etmək idi.[29][28] Təbriz və Azərbaycanın digər şəhərləri talana və qırğınlara məruz qaldılar.[28][30] Azərbaycan Milli Hökuməti süqut etdi.[31][32] Minlərlə insan həbs olundu. Baş verən qırğınlarda ADF üzvləri, fədailər eləcə də tanınan şairlərdən Əli Fitrət, Sədi Yüzbəndi, Cəfər Kaşif və Məhəmmədbağır Niknam qətlə yetirildilər.[33][34][35] 1946-cı il dekabrın 14-də ABŞ və Böyük Britaniya tərəfindən dəstəklənən İran ordusu Təbrizə daxil oldu.[36][37] Bundan sonra da qırğınlar və talan davam etdi.[30][36] Cavid Mehtaş iki gün sonra şah qoşunları tərəfindən həbs olunub.[38][39] Sonrakı həyatı haqda məlumat yoxdur.
 |
 |
UREYIM.AZ |  |
 |
|
